กรณี "วิกิลีกส์" บทเรียน ระดับ "โลก" บทเรียน "ไทย"

ที่มา มติชน

(ที่มา หนังสือพิมพ์มติชนรายวัน ฉบับประจำวันที่ 25 ธันวาคม 2553)

ความน่าสนใจของ วิกิลีกส์ ที่กำลังกลายเป็นทอล์ค ออฟ เดอะ ทาวน์ ระดับโลก มิได้อยู่ที่เว็บไซต์นี้กำลังแสดงบทบาท "แฮก" ซึ่งล่อแหลมและร้อนแรง

ล่อแหลมเพราะว่าเป็นการแฮกเข้าไปหาข้อมูลอันมีชั้นความลับระดับ "ลับสุดยอด"

ร้อนแรงเพราะว่าความลับระดับ "ลับสุดยอด" นั้นเป็นของรัฐบาลสหรัฐอเมริกา ซึ่งถือว่าเป็นมหาอำนาจอันดับ 1 ของโลก

ปมเงื้อนอันคมเฉียบยิ่งก็คือ วิกิลีกส์ทำให้สิ่งที่เรียกว่า "ความลับ" หมดความหมาย

ไม่ว่าความหมายนั้นจะเป็นระดับยิบย่อย ไม่ว่าความหมายนั้นจะเป็นระดับลับมาก ลับที่สุดและลับสุดยอดก็ตาม

ความพยายามที่จะจับกุม จูเลียน แอสแซนจ์ ด้วยข้อหาล่วงละเมิดทางเพศ อาจทำให้เกิดการชะงักงัน แต่บังเอิญที่บทบาทและความหมายของวิกิลีกส์ต่างจากบทบาทและความหมายขององค์กรอย่างอัลเคด้า

นั่นก็คือ วิกิลีกส์ เป็นองค์กรอันขึ้นกับความรับรู้ในเรื่องเทคโนโลยี

นั่นก็คือ วิกิลีกส์ หากจะเรียกว่าเป็น กระบวนการก่อการร้ายก็เป็นการก่อการร้ายในปริมณฑลทางด้านข้อมูล จึงมิได้ขึ้นกับตัวบุคคลหากแต่ขึ้นกับความรับรู้ในเรื่องเทคโนโลยี

การสกัดขัดขวางวิกิลีกส์จึงเหมือนกับเป็นการปิดฟ้าด้วยฝ่ามือ

การจะทำความเข้าใจต่อปรากฏการณ์วิกิลีกส์จึงต้องทำความเข้าใจอย่างเป็นระบบ ต้องทำความเข้าใจอย่างเป็นกระบวนการ

จะทำความเข้าใจอย่างรวบรัด ตัดตอน ไม่ได้

นั่นก็คือ วิกิลีกส์มิได้เป็นตัวปฏิบัติการในเรื่องข่าวสารอย่างที่เรียกว่าปฐมภูมิ ตรงกันข้าม วิกิลีกส์เสมอเป็นเพียงตัวการในการเผยแพร่

จะเรียกว่าวิกิลีกส์ดำเนินไปในลักษณะทุติยภูมิก็อาจจะได้

เพียงแต่ว่าบทบาทในลักษณะทุติยภูมิของวิกิลีกส์มีรากฐานมาจากกระบวนการข่าวสารอันเป็นปฐมภูมิเท่านั้น

สรุปอย่างรวบรัด การคัทเอ๊าต์ที่วิกิลีกส์ มิได้ทำให้ทุกอย่างยุติ

ยิ่งการตัดคัทเอ๊าต์ที่ จูเลียน แอสแซนจ์ ยิ่งเป็นเรื่องน่าหัวร่อ เพราะในความเป็นจริงจูเลียนมิได้ทำงานคนเดียว

ยิ่งกว่านั้น ตัวการทางด้าน "ข่าวสาร" ก็ยังมีอยู่ เคลื่อนไหวอยู่

ตราบใดที่บรรดาตัวการทางด้านข่าวสารยังเคลื่อนไหวอยู่ การไหลเลื่อนของข่าวสารก็ยังมีอยู่ บทบาทของวิกิลีกส์ก็ยัง ดำเนินต่อไป

ยากเป็นอย่างยิ่งที่จะใช้ดาบเฉือนตัดสายน้ำ ไม่ว่าดาบจะคมสักเพียงใดก็ตาม

ขอให้ศึกษาจากกรณีที่ข่าวสารอันเกี่ยวกับประเทศไทยหลุดรอดไปดำรงอยู่ในฐานข้อมูลของวิกิลีกส์

อย่าลืมเป็นอันขาดว่าวิกิลีกส์มิได้ "นิมิต" ข่าวขึ้นเอง

ตรงกันข้าม มีการสนทนาแลกเปลี่ยนข้อมูลกันระหว่างเอกอัครราชทูตสหรัฐประจำประเทศไทยกับบุคคลระดับนำในสังคมไทย

ไม่ว่าคนคนนั้นจะเป็นองคมนตรี ไม่ว่าคนคนนั้นจะเป็นอดีตนายกรัฐมนตรี

ไม่ว่าคนคนนั้นจะดำรงตำแหน่งเป็นผู้บัญชาการทหารบกและมีบทบาทเป็นอย่างสูงในการทำรัฐประหารยึดอำนาจ

ถามว่า 1 หากคนคนนั้นไม่พูดซะอย่าง จะเป็นประเด็นหรือ

ถามว่า 1 หากเอกอัครราชทูตสหรัฐประจำประเทศไทยไม่ทำรายงานเสนอผู้บังคับบัญชาไปยังกระทรวงการต่างประเทศ จะกลายเป็นเอกสารลับสุดยอดหรือ

การแก้ปัญหานี้โดยการตัดคัทเอ๊าต์ที่วิกิลีกส์จึงเป็นการแก้ที่ปลายเหตุ

กระทั่งลืมสัจจะอันโคลงโลกนิติตราเอาไว้ว่า ห้ามเพลิงไว้อย่าให้มีควัน ห้ามสุริยะแสงจันทร์ส่องไซร้ และในที่สุดก็สรุปอย่างรวบรัด หากห้ามปรากฏการณ์ทางธรรม ชาติเหล่านี้ได้ จึงห้ามนินทา

เพียงแต่เป็นการนินทาประเทศไทยให้คนต่างชาติฟังเท่านั้นเอง

ปรากฏการณ์วิกิลีกส์ให้บทเรียนอะไรบ้างทั้งในกรณีระดับโลกและกรณีระดับประเทศไทย

บทเรียน 1 บอกว่าชนชั้นสูงพูดอะไรไม่มีผิด แต่ชนชั้นล่างพูดเรื่องอย่างเดียวกันผิด บทเรียน 1 การแก้ปัญหาตั้งแต่ระดับโลกจนระดับประเทศยังเป็นการแก้ที่ปลายเหตุ

บทเรียน 1 เทคโนโลยีกำลังทำให้ความลับมิอาจดำรงอยู่ได้ต่อไปอีกแล้ว