ถ้านำไปใช้ก็ควรอ้างอิงบ้าง : ข้อสังเกตว่าด้วยลำดับเหตุการณ์ในรายงาน คอป.

ที่มา ประชาไท

 Tue, 2012-09-25 19:17

อุเชนทร์ เชียงเสน

สัปดาห์ที่แล้ว เมื่อได้อ่านรายงานของ คณะกรรมการอิสระตรวจสอบและค้นหาความจริงเพื่อการ ปรองดองแห่งชาติ คอป. ใน “ส่วนที่ 2 สรุปเหตุการณ์ความรุนแรงและการละเมิดสิทธิที่เกิดขึ้น” เขียนโดยคณะอนุกรรมการตรวจสอบและค้นหาความจริง ซึ่งมีนายสมชาย หอมลออ เป็นประธาน ผู้เขียนก็อุทานขึ้นมาในใจทันทีว่า “เอ๊ะ!!! ผมไปช่วยเขียนลำดับเหตุการณ์หลังรัฐประหารให้กับ คอป.ตั้งแต่เมื่อไหร่” แต่ก็คิดอยู่นาน กว่าจะตัดสินใจลงมือเขียนบันทึกนี้

 

สาเหตุที่ไม่คิดจะเขียนในช่วงนั้น เพราะเกรงจะเป็นกระแสเดียวกันกับการโจมตีแบบส่วนตัวต่ออนุกรรมการชุดนี้บาง ท่าน อย่างเช่นที่คนเสื้อแดงส่วนหนึ่งโจมตี นายเมธา มาสขาว ซึ่งผู้เขียนเห็นว่า ท่าทีแบบนี้ ไม่เป็นประโยชน์เท่าไหร่นัก และสิ่งที่ควรจะทำมากกว่าคือ การวิจารณ์ โต้แย้งเนื้อหางานของ คอป. ที่ออกมา เช่น ข้อมูลหลักฐาน การใช้หลักฐาน การให้เหตุผล การตัดสินประเมินในเรื่องต่างๆ รวมทั้งโครงเรื่องในการนำเสนอ
 

แต่ท้ายที่สุด ก็ตัดสินใจที่จะเขียนบันทึกสั้นๆ นี้ ในฐานะคนที่ทำงานเขียนเองมาบ้าง เป็นบรรณาธิการ แก้ไข ปรับปรุงบทความของคนอื่นมาบ้างเล็กน้อย (แม้จะไม่ได้ดีมากเหมือนพวกมืออาชีพ) และคิดว่า ในอนาคตคงจะฝากปากท้องกับงานประเภทนี้ และดังนั้น จึงตระหนักว่า การเขียนนั้น กว่าจะได้สักประโยคหนึ่ง ย่อหน้าหนึ่งออกมานั้น มันไม่ง่ายเลย ไม่นับเวลาในการปรับปรุงแก้ไขเพื่อตีพิมพ์ และคนทำงานนั้นควรได้รับเกียรติ
 

ดังนั้น ทุกครั้งที่เอางานคนอื่นมาใช้ไม่ว่าจะทางใดทางหนึ่ง มากบ้างน้อยบ้าง ต้องอ้างอิง ให้เครดิตทุกครั้ง และสิ่งเหล่านี้ควรจะเป็นบรรทัดฐานในหมู่คนที่ทำงานในด้านนี้ 

 

พูดตรงๆ คือ ผู้เขียนเห็นว่า รายงาน คอป. ชิ้นนี้ ในส่วนของลำดับเหตุการณ์บางส่วน มีรายละเอียดในการบรรยาย สำนวน แม้กระทั่งคำที่เน้นโดยใช้เครื่องหมายคำพูด (“”) ในหลายเหตุการณ์ ตรงกับหรือคล้ายกันกับในหนังสือภาพ 19 - 19 : ภาพ ชีวิต และการต่อสู้ของคนเสื้อแดง จาก 19 กันยา 49 ถึง 19 พฤษภา 53 ของสำนักพิมพ์ ฟ้าเดียวกัน ที่ผู้เป็นบรรณาธิการ อย่างน่าตกใจ ราวกับว่าคัดลอก หรือคัดลอกแล้วแก้ไขนิดหน่อย และคงเอกลักษณ์บางอย่างไว้ โดยไม่ยอมอ้างอิง

 

ก่อนที่จะแสดงให้เห็นรายละเอียดข้างหน้า อยากโฆษณาหนังสือนิดหน่อย ซึ่งจะช่วยให้เห็นที่มาของความประหลาดใจของผู้เขียนได้อย่างชัดเจน
 

ความพยายามในการทำหนังสือภาพเล่มนี้ เริ่มจากผู้เขียนและเพื่อนๆ ในเว็บบอร์ดฟ้าเดียวกัน/คนเหมือนกัน หลังจากเหตุการณ์การนองเลือดในเดือนเมษายน-พฤษภาคม 2553 ได้ปรึกษากันว่า น่าจะมีหนังสือภาพสักเล่มหนึ่งที่บันทึกประวัติศาสตร์เรื่องราวและชีวิตการ ต่อสู้ขบวนการเคลื่อนไหว ที่เรียกว่า “คนเสื้อแดง” โดยการนำภาพที่พวกเราได้ถ่ายไว้มารวมกัน และขอจากคนอื่นๆ ที่รู้จัก มาเรียงตามลำดับเหตุการณ์เพื่อเล่าเรื่อง พร้อมกับเขียนคำบรรยายภาพ โดยจะให้เห็นถึงความพยายามและพลวัตของขบวนการเคลื่อนไหวตั้งแต่หลังรัฐ ประหารเป็นต้นมา ให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ อย่างน้อยก็ควรจะครอบคลุมเหตุการณ์ที่เป็นหลักหมายในช่วงต่างๆ รวมทั้งเนื้อหาในการเคลื่อนไหวแต่ละช่วง โดยพวกเราได้ช่วยกันทั้งในส่วนของการรวบรวมภาพ และจัดทำเรียบเรียงลำดับเหตุการณ์อย่างละเอียด ในเว็บบอร์ดเพื่อใช้ประโยชน์ในการทำหนังสือเล่มนี้ และต่อมาสำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกัน รับเป็นผู้จัดพิมพ์ โดยหวังว่าจะมีรายได้จำนวนหนึ่งมาสนับสนุนการทำงานของ ศปช. 

ด้วยความคิดแบบนี้ อะไรที่เป็นครั้งแรกจะถูกเน้น ตัวละครกลุ่มต่างๆ จะถูกให้ความสำคัญ ฉากหลังเวที คำบรรยายหัวข้อของการชุมนุม การใช้สัญลักษณ์ต่างๆ จะถูกระบุ การนำในแต่ละช่วงที่มีพลวัตจะได้รับการบันทึก เนื้อหาข้อเรียกร้องที่สำคัญในบางช่วงจะถูกบรรยาย รวมทั้งตัวเลขบางตัว ในการเล่าเรื่องต่อเนื่องกันไป ภายใต้กรอบของคำบรรยายภาพสั้นๆ แบบคำบรรยายภาพในหนังสือพิมพ์ และใช้การเน้นที่สำคัญโดยการใช้เครื่องหมายคำพูด (“ ”) นี่คือ สไตล์ของการเล่าเรื่อง รวมทั้งการทำลำดับเหตุการณ์เป็นภาคผนวก ให้ครอบคลุมเหตุการณ์ที่ไม่มีภาพในเล่ม และง่ายต่อการใช้ศึกษาค้นคว้าศึกษาต่อไป
 

แม้หนังสือนี้จะไม่ได้รับการกล่าวขานถึงมากนัก แต่สำหรับพวกเราซึ่งเป็นผู้รวบรวมแล้ว ก็เป็นหนังสือภาพที่รวมรวบการเคลื่อนไหวไว้มากที่สุดและทำให้เห็นพลวัตของ การเคลื่อนไหวได้พอสมควร
 

กลับมาที่รายงานของ คอป. ในส่วนของลำดับเหตุการณ์เกี่ยวกับการเคลื่อนไหวของ นปช.  ซึ่งจริงๆ แล้ว มีความสำคัญต่อเนื้อหาไม่มากนักและใครๆ ก็สามารถที่จะรวบรวมและเขียนขึ้นมาได้จากข้อมูลที่ปรากฏในสื่อต่างๆ ตามเป้าหมายและตามสไตล์ของคนเอง ซึ่งในหนังสือภาพก็ทำเช่นนั้น

 

แต่เมื่อตรวจสอบเปรียบเทียบกับคำบรรยายในหนังสือภาพแล้ว กลับผมว่า ข้อความ สไตล์ในการเขียน โครงในการบรรยายเหตุการณ์ ในรายงาน คอป. กับคำบรรยายในหนังสือภาพนั้นพ้องกันจนมากเกินไป มีทั้งข้อความในประโยค คำบรรยายเหมือนกันเกือบทั้งหมด หรือคล้ายกับมีการเขียนใหม่จากคำบรรยายเดิม ที่ยังคงสำนวนเดิมไว้ หรือยังคงจุดเน้นในเครื่องหมายคำพูด (“”) ไว้หลายจุด ทั้งที่ในความเป็นจริงแล้ว จุดเน้นพวกนี้ ไม่จำเป็นเลยสำหรับลำดับเหตุการณ์ในรายงาน คอป. และถ้าจะเน้นก็ไม่น่าบังเอิญที่จะมีการเน้นแบบที่ทำในหนังสือภาพ (ดูรายละเอียดในล้อมกรอบ)
 

บันทึกทั้งหมดนี้ ไม่ต้องการที่จะคิดกล่าวหาว่า รายงาน คอป. คัดลอก ตัดแปะ หรือขโมยงานคนอื่นมาเขียนใหม่ และไม่คิดว่าจะพิสูจน์หรืออยู่ในขอบเขตที่จะเอาผิดด้วยการดำเนินคดีทาง กฎหมายได้ แต่บังคับใจที่จะให้หยุดสงสัยไม่ได้จริงๆ
 

นอกจากนั้น ยังเห็นว่า เพื่ออนาคตสำหรับคนที่ทำงานเกี่ยวกับเขียนๆ ถ้ามีกรณีคัดลอกเอามาใช้โดยไม่ให้เครดิตเลย  ไม่ควรจะปล่อยผ่านไปเฉยๆ เช่นเดียวกัน
 

ถ้าไม่ใช่เป็นดังที่ผู้เขียนสงสัย คอป. โดยนายสมชาย หอมลออ ประธานคณะอนุกรรมการชุดนี้ น่าจะชี้แจงเรื่องนี้มา เพื่อจะได้ไม่เป็นที่ครหา และทำให้ผู้เขียนหายสงสัยว่าตัวเองไปช่วยงาน คอป. มาตั้งแต่เมื่อไหร่

 

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
 

ตัวอย่างข้อความในรายงาน คอป. เปรียบเทียบกับในหนังสือภาพ  19 - 19 : ภาพ ชีวิต และการต่อสู้ของคนเสื้อแดง จาก 19 กันยา 49 ถึง 19 พฤษภา 53

 

1. ข้อความเกือบเหมือนกันทั้งหมด

1.1 

 

ภาพบน รายงาน คอป. หน้า 63, ภาพล่างหนังสือภาพ 19-19 หน้า 85 

ข้อสังเกต : รายละเอียดมีความต่างกันเล็กน้อย คือ  คอป. ระบุ นปช. เป็นคนจัดงาน  ขณะที่ 19-19 ระบุครอบครัวความจริงวันนี้เป็นคนจัดงาน

ข้อเท็จจริง คือ การนำในการจัดกิจกรรมแดงทั้งแผ่นดิน อยู่ที่อดีตแกนนำ นปก. ปีกไทยรักไทย ที่เข้าไปอยู่ในรัฐบาล ที่ร่วมกันจัดรายการ “ความจริงวันนี้” และเคลื่อนไหวในนาม  “ครอบครัวความจริงวันนี้”  ไม่ใช่ นปช. ซึ่งจัดตั้งขึ้นใหม่หลังรัฐธรรมนูญผ่านประชามติ  ก่อนที่จะมีการจัดองค์กรนำใหม่ คือ 2 ส่วนรวมกันเป็น “นปช. แดงทั้งแผ่นดิน”  การใส่ประธานของประโยคเสียใหม่ว่าเป็น นปช. น่าจะมาจากความเข้าใจว่า  ทั้งสองกลุ่มเป็นเนื้อเดียวกันตั้งแต่ต้น ผู้กระทำเป็น นปช. เสียทั้งหมด โดยไม่เห็นพลวัตภายในของการนำอย่างที่หนังสือภาพพยายามที่จะทำให้เห็น

ขณะที่ข้อเรียกร้องมีการปรับคำเล็กน้อยเท่านั้น เพื่อให้เป็นทางการมากขึ้น และมีกริยาครบทุกข้อ

 

 

1.2 

 

ภาพบน รายงาน คอป. หน้า 6,  ภาพล่างหนังสือภาพ  19-19 หน้า 86 

ข้อสังเกต : เหมือนกันทุกอย่าง ยกเว้นเรื่อง ในรายงาน คอป. คนจัดงาน-ประธานของประโยค คือ นปช. เหมือนกับ 1.1 นอกจากนั้น มีการนำเอาเหตุการณ์การเคลื่อนไหวครั้งใหญ่อีก 1 เดือนต่อมา มาต่อกัน คือ การชุมนุมที่เริ่มต้นในวันที่ 26 มีนาคม 2552 และจบด้วยสงกรานต์เลือด
 

 

2. ดึงมาต่อกันบางส่วน แต่คงสำนวนไว้

 

2.1 

 

ภาพบน รายงาน คอป. หน้า 64, ภาพล่าง หนังสือภาพ  19-19 หน้า 96

ข้อสังเกต : อันนี้เป็นจุดเล็กมาก ในรายงาน คอป. โดยชื่อคนถูกตัดไปไว้ที่ข้อความใน 1.2 ซึ่งผิดจากข้อเท็จจริง กล่าวคือ ในการเริ่มต้นนั้น ข้อเรียกร้องมีเพียงยุบสภาเป็นหลักเท่านั้น ข้อเรียกร้องเรื่ององมนตรีพัฒนาขึ้นมาในภายหลัง ช่วงดีเดย์ 8 เมษายน 2552 แล้ว แต่ยังคงมีสำนวนบางส่วนไว้อย่างข้อเรียกร้อง “ไม่ได้รับการตอบสนอง”  

ส่วนเหลือคัดมาบางส่วน โดยให้ผู้อ่านพิจารณาเอง

 

2.2 

 

ภาพบน รายงาน คอป. หน้า 60, ภาพล่าง หนังสือภาพ 19-19 หน้า 47

 

 

2.3 

 

ภาพบน รายงาน คอป. หน้า 66, ภาพล่างหนังสือภาพ  19-19 หน้า 116

 

 

2.4

 

ภาพบน รายงาน คอป. หน้า 67, ภาพกลาง หนังสือภาพ  19-19 หน้า 118

ภาพล่างสุด หนังสือภาพ   19-19 หน้า 118

ข้อสังเกต ในกรณีกิจกรรมปีใหม่ “ปีแห่งชัยชนะ 2553” ไม่ค่อยเป็นข่าวในกระแสหลักเลย จากการรวบรวมเพื่อจัดทำลำดับเหตุการณ์ครั้งแรกก็ไม่มีบันทึกเหตุการณ์นี้ จนกระทั่งเมื่อมีการรวมรูปมาได้แล้ว บรรณาธิการภาพเห็นว่าภาพแกนนำในชุดแบบนี้น่าสนใจ ไม่เคยเห็นมาก่อน จึงตัดสินใจเลือกจากรูป แล้วค่อยช่วยกันค้นหาว่ากิจกรรมนี้ชื่อว่าอะไรในภายหลัง