ที่มา Thai E-News
*พระสาทิสลักษณ์สมเด็จพระนารายณ์ในจินตนาการของจิตรกรชาวฝรั่งเศส พระองค์ขึ้นสู่บัลลังก์ด้วยการก่อสงครามกลางเมืองสังหารพระเชษฐา,พระเจ้าอา บั้นปลายรัชกาลถูกทำรัฐประหารโดยขุนนางคนที่พระองค์ไว้พระทัย และราชโอรสลับของพระองค์เอง
โดย ทีมข่าวไทยอีนิวส์
21 กันยายน 2552
พระเจ้าปราสาททองแย่งชิงราชสมบัติมาจากลูกหลานของพระเจ้าทรงธรรม ซึ่งเป็นโอรสของสมเด็จพระเอกาทศรถ(พระอนุชาของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช)และเป็นการรัฐประหารนองเลือดมากที่สุดครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์ราชอาณาจักรไทย แต่ในบั้นปลายรัชกาล พระองค์ก็ต้องผจญชะตากรรมเดียวกัน(อ่านรายละเอียดในตอนที่ 1 )
*สมเด็จพระนารายณ์โปรดเกล้าให้ราชทูตฝรั่งเศสเข้าเฝ้า นายกรัฐมนตรีฟอลคอนเป็นคนทีบทบาทสำคัญในเรื่องนี้ แต่ก็เป็นเหตุให้พระเพทราชา กับพระเจ้าเสือซึ่งเป็นโอรสลับของพระนารายณ์ใช้เป็นข้ออ้างก่อรัฐประหาร โดยอ้างว่าเพื่อขจัดอิทธิพลฝรั่งเศสออกไปจากสยาม
การก่อสงครามกลางเมืองขึ้นสู่บัลลังก์ของพระนารายณ์
เมื่อพระเจ้าปราสาททองประชวรจวนสวรรคตนั้น พระองค์ยังไม่ได้มอบราชสมบัติให้ใคร ไม่ว่าจะเป็นพระอนุชาของพระองค์ที่เป็นอุปราช หรือพระโอรส ซึ่งเวลานั้นแข่งขันกันอยู่2พระองค์ คือเจ้าฟ้าไชย พระโอรสองค์โต กับพระนารายณ์พระโอรสองค์เล็ก
เจ้าฟ้าไชยขึ้นครองราชย์ต่อจากพระเจ้าปราสาททองซึ่งประชวรและสวรรคต โดยนำกำลังเข้ายึดวังไว้ได้ภายใต้การสนับสนุนของขุนนางผู้ใหญ่ฝ่ายปกครอง แต่ฝ่ายพระนารายณ์กับพระศรีสุธรรมราชา ไม่ยินยอม เพราะมีคนสนับสนุนเช่นกันเพียงแต่เป็นขุนนางชั้นรองและเป็นผู้น้อย พระนารายณ์นั้นสนิทสนมกับพ่อค้าต่างชาติและพ่อค้าพวกนี้สนับสนุนพระนารายณ์ ดังนั้นพระนารายณ์จึงหนีออกจากพระราชวังไปสมคบกับพระศรีสุธรรมราชา แล้วยกกำลังเข้ามารบกับเจ้าฟ้าไชยรบกันวันเดียวเท่านั้น การรบก็จบโดยฝ่ายพระนารายณ์เป็นผู้ชนะ จากนั้นสามวันเจ้าฟ้าไชยและผู้สนับสนุนก็ถูกกำจัด
เมื่อชิงราชสมบัติเป็นผลสำเร็จก็ได้ทรงปราบดาภิเษกขึ้นเป็นสมเด็จพระศรีสุธรรมราชา แต่งตั้งพระนารายณ์เป็นพระมหาอุปราช แต่ในเวลาเพียงสองเดือนเศษ พระนารายณ์ก็ชิงราชสมบัติจากพระศรีสุธรรมราชา
การช่วงชิงราชสมบัติถึงขั้นเกิดสงครามกลางเมืองในคราวนี้ จากสมเด็จพระศรีสุธรรมราชา โดยสมเด็จพระนารายณ์ มีการกล่าวไว้ในหลายแง่มุม พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยากล่าวว่า สมเด็จพระศรีสุธรรมราชามีจิตเสน่หาพระราชกัลยาณีซึ่งเป็นหลานหรือพระขนิษฐาของพระนารายณ์ จึงทรงรับสั่งให้ไปเฝ้าบนพระที่ แต่พระราชกัลยาณีไม่ยอม ความทราบถึงพระนารายณ์ ก็ทรงกริ้วและตรัสว่า
อนิจจา พระเจ้าอา .. ควรหรือมาเป็นดังนี้ พระองค์ปราศจากหิริโอตัปปะแล้ว ไหนจะครองราชสมบัติเป็นยุติธรรมเล่า น่าที่จะร้อนอกสมณชีพราหมณ์ อาณาประชาราษฎร ไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินเป็นแน่แท้ จะละไว้มิได้ ด้วยพระองค์ก่อแล้วจำจะสานตาม
*พระสาทิสลักษณ์(รูปเหมือน)พระนารายณ์ ฝีมือจิตรกรชาวฝรั่งเศส ขณะออกว่าราชการ
เป็นที่เชื่อกันว่า เหตุการณ์เล็กน้อยข้างต้นอาจเป็นเพียงข้ออ้างหนึ่งของพระนารายณ์ที่นำมาใช้ในการชิงราชสมบัติจากสมเด็จพระศรีสุธรรมราชา มีหลักฐานของฮอลันดากล่าวถึงการปรึกษาของพระนารายณ์กับพ่อค้าชาวฮอลันดาในการขอความช่วยเหลือเพื่อชิงราชสมบัติมาตั้งแต่แรกที่สมเด็จพระศรีสุธรรมราชาขึ้นครองราชย์เมื่อเดือนสิงหาคม
ประมาณ 3 สัปดาห์พระนารายณ์เริ่มทะเลาะกับพระศรีสุธรรมราชา โดยหลักฐานของพวกฮอลันดาชี้ให้เห็นว่ามีเหตุเกิดจากการที่ฝ่ายพระศรีสุธรรมราชากำจัดพวกของเจ้าฟ้าไชยหลังการรบนั้นก็ไปกระทบกระทั่งกับกลุ่มของพระนารายณ์ด้วย อาจเป็นไปได้ว่าไหน ๆ จะกำจัดพวกของเจ้าฟ้าไชยแล้วก็ถือโอกาสกำจัดพวกของพระนารายณ์บางคนไปด้วยเลย
พระศรีสุธรรมราชานั้นอายุมากแล้ว และไม่มีพระราชโอรส ออกญาจักรีซึ่งเป็นขุนนางสำคัญที่ให้การสนับสนุนพระศรีสุธรรมราชา มีความคิดที่จะสืบทอดอำนาจต่อจากพระศรีสุธรรมราชา ได้เข้าปล้นบ้านและสังหารออกญาสุโขทัยซึ่งเป็นกำลังสำคัญของพระนารายณ์ ขณะนั้นพระนารายณ์ได้รับการแต่งตั้งเป็นพระมหาอุปราช จึงไม่พอใจการกระทำดังกล่าวเป็นอย่างยิ่งและไม่เข้าเฝ้าพระมหากษัตริย์ตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา
แต่เอกสารของพวกเปอร์เซียหรืออิหร่านอ้างเหตุผลที่พระนารายณ์ไม่ปรากฏตัวในช่วงนั้นเนื่องมาจากว่าพระนารายณ์ฆ่าเสนาบดีคนหนึ่งต่อหน้าพระพักตร์โดยไม่มีเหตุผล จัดการปกครองบ้านเมืองโดยไม่ปรึกษาหารือกษัตริย์ กษัตริย์จึงคิดกำจัดพระนารายณ์ แต่พระนารายณ์รู้ตัวเสียก่อนจึงขอกำลังจากพวกเอร์เซียเข้ายึดราชบัลลังก์มาครองเสียเอง
เอกสารทั้งหมดว่าไว้ต่างกัน แต่จะเห็นตรงกันอย่างเดียวคือ พระนารายณ์ไม่ถูกกันกับพระศรีสุธรรมราชา พระนารายณ์เลยหาเหตุผลในการกำจัดพระศรีสุธรรมราชาให้พ้น ๆ ไป ตามแผนการที่วางไว้แต่แรกแล้ว โดยรอโอกาสดีให้สมเหตุสมผลประมาณ 3 เดือนแล้วขอกำลังต่างชาติมากำจัดพระศรีสุธรรมราชา กำลังต่างชาติมาจากพวกกำลังอาสาชาติต่าง ๆ ยกเว้นจีน
การกำจัดพระศรีสุธรรมราชานั้นมีการวางแผนมาเป็นอย่างดีหรือไม่?
ย้อนไปดูเอกสารพวกเปอร์เซียแล้วจะพบว่าวันที่พระนารายณ์ชิงบัลลังก์จากพระศรีสุธรรมราชานั้นตรงกับวันจัด พิธี “ ตะเซยัต ”
พวกมุสลิมนิกายชีอะห์ขอเข้าเฝ้ากษัตริย์ทูลขอจัดพิธีและจะนำขบวนแห่มาให้ดูด้วย เมื่อถึงวันและเวลาที่กำหนด พวกของพระนารายณ์ก็ปลอมปนมากับขบวนแห่ ใช้ข้ออ้างของศาสนาจนสามารถเข้าพระราชวังได้ มีการกระจายกำลังไปตามจุดต่าง ๆ ทั่วทั้งวัง ยึดปืนเล็กปืนใหญ่ไว้ได้แล้วก็กรูกันเข้าไปจับตัวกษัตริย์
พระนารายณ์ได้รับการสนับสนุนจากพระยาเสนาภิมุข พระยาไชยาสุระและทหารญี่ปุ่น ๔๐ นาย รวมทั้งชาวมุสลิมจากเปอร์เซีย การต่อสู้สงครามกลางเมืองเพื่อยึดอำนาจเกิดขึ้นค่อนข้างรุนแรงในตอนเย็นวันที่ 25 ตุลาคม พ.ศ. 2199 จนถึงเช้าของวันรุ่งขึ้น ไพร่พลของทั้งสองฝ่ายล้มตายลงเป็นจำนวนมาก ทั้งสมเด็จพระศรีสุธรรมราชาและพระนารายณ์ต่างได้รับบาดเจ็บจากกระสุนปืน สมเด็จพระศรีสุธรรมราชาสู้ไม่ได้จึงถอยหนีไปวังหลังแต่ถูกพระนารายณ์จับตัวได้และนำไปสำเร็จโทษที่วัดโคกพระยา
ในวันที่ 26 ตุลาคม พ.ศ. 2199 พระนารายณ์ได้ปราบดาภิเษกขึ้นครองราชย์ต่อจากสมเด็จพระศรีสุธรรมราชาซึ่งอยู่ในราชสมบัติได้เพียง 2 เดือน 17 วัน
*สมบัติ เมทะนี สวมบทพระเจ้าเสือในภาพยนตร์ที่ว่าด้วยกษัตริย์ที่ทรงดุร้าย แต่มีนิสัยแบบสามัญชน เช่นปลอมพระองค์ออกชกมวยตามงานวัด
การก่อรัฐประหารยึดอำนาจพระนารายณ์โดยผู้สำเร็จราชการ-โอรสลับ
พระนารายณ์ทรงครองราชย์อยู่นานกว่า 32 ปี ในปลายรัชกาลนั้นเกิดความยุ่งยากทางการเมือง เมื่อทรงแต่งตั้งให้ชาวต่างชาติคือนายฟอลคอน พ่อค้าชาวกรีกขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรี ฟอลคอนต้องการต่อต้านอิทธิพลของฮอลันดาที่คุกคามไทย(และผลประโยชน์ทางการค้าของฟอลคอน)จึงไปดึงเอามหาอำนาจฝรั่งเศสเข้ามาถ่วงดุล ฝรั่งเศสก็คิดฮุบสยามไว้ในกำมือ ทั้งการกดดันให้พระนารายณ์เข้ารีตเป็นคริสเตียน และการตั้งกองกำลังที่บางกอก(กรุงเทพฯ)
ในปี พ.ศ. 2231 บั้นปลายรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช พระองค์ยังไม่ตั้งรัชทายาทสืบทอดราชบัลลังก์ เหตุก็เพราะว่าพระอนุชาองค์หนึ่งที่หมายตาไว้ก็ลอบกระทำชู้กับสนมของพระองค์ ต้องลงโทษถูกโบยจนพิการง่อยเปลี้ยและพูดไม่ได้ ส่วนราชบุตรบุญธรรมอีกองค์ก็มีชาติกำเนิดที่ต่ำต้อยไม่ได้รับการยอมรับจากขุนนาง ส่วนพระราชโอรสลับคือขุนหลวงสรศักดิ์(มะเดื่อ ต่อมาเป็นพระเจ้าเสือ)นั้น พระองค์อับอายว่าเกิดจากราชธิดาลาวเชียงใหม่ จึงนำไปฝากพระเพทราชา ขุนนางใหญ่ที่พระองค์ไว้พระทัยรับเป็นลูกบุญธรรมไว้
ในช่วงบั้นปลายรัชกาลของสมัยพระนารายณ์ พระเพทราชาได้กลายเป็นศูนย์กลางของการต่อต้านอิทธิพลของคริสต์ศาสนาและฝรั่งเศส พระเจ้าเสือทรงมีความสำคัญสำหรับผลักดันให้พระเพทราชายึดอำนาจ ตั้งตนเป็นกษัตริย์และสถาปนาราชวงศ์ใหม่ คือ ราชวงศ์บ้านพลูหลวง
คณะรัฐประหารได้กำจัดผู้มีสิทธิสืบราชสมบัติ 3 รายคือพระอนุชา 2 องค์ของพระเจ้าแผ่นดินสมัยนั้น คือพระเจ้าอภัยทศ และเจ้าฟ้าน้อย รวมทั้งโอรสบุญธรรมคือ พระปีย์ นอกจากนั้นก็ยังมีพระสงฆ์จำนวนหนึ่งที่ไม่พอใจบาทหลวงคริสต์ศาสนาเข้าร่วมสนับสนุนการก่อรัฐประหาร รวมทั้งกองกำลังจากกองทหารมอญที่เข้ามารับราชการอยู่ในไทย
พงศาวดารว่าการก่อรัฐประหารเกิดขึ้นระหว่างพระนารายณ์ทรงพระชวรหนัก และสวรรคตหลังการก่อรัฐประหารนองเลือดปิดฉากลงแล้ว
เมื่อสมเด็จพระนารายณ์ ฯ เสด็จสวรรคต บรรดาข้าราชการได้อัญเชิญพระเพทราชาขึ้นครองราชย์ ทรงพระนามว่า พระบาทสมเด็จพระมหาบุรุษวิสุทธิเดชอุดม พระองค์ได้ทรงสถาปนาราชวงศ์ใหม่คือ ราชวงศ์บ้านพลูหลวง พระองค์เสด็จขึ้นครองราชย์เมื่อปี พ.ศ. 2232 เมื่อมีพระชนมายุได้ 56 พรรษา
เมื่อพระองค์ขึ้นครองราชย์แล้ว ก็ได้ขับไล่กำลังทหารฝรั่งเศสออกไปจากกรุงศรีอยุธยา แต่ยังทรงอนุญาตให้บาทหลวง และพ่อค้าชาวฝรั่งเศสอาศัยอยู่ในกรุงศรีอยุธยาต่อไปได้ ได้มีการทำสนธิสัญญากับฝรั่งเศส เรื่องการขนย้ายทหาร และทรัพย์สินของฝรั่งเศสออกจากป้อมที่บางกอก โดยฝ่ายไทยเป็นผู้จัดเรือ กับต้องส่งคืนทรัพย์สิน ที่เป็นของกรุงศรีอยุธยาคืนทั้งหมด สำหรับข้าราชการและราษฎรไทย ที่ยังอยู่ในประเทศฝรั่งเศส ทางฝรั่งเศสจะเป็นผู้ออกค่าใช้จ่ายในการเดินทางกลับกรุงศรีอยุธยา ผลการปฏิบัติดังกล่าวทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างกรุงศรีอยุธยากับฝรั่งเศส สิ้นสุดลงตั้งแต่นั้นมา
เมื่อพระเพทราชาได้ราชสมบัติ พระเจ้าเสือก็ได้รับสถาปนาเป็นอุปราช หรือวังหน้า (กรมพระราชวังบวรสถานมงคล) มีฐานะคล้ายเป็นกษัตริย์องค์ที่ 2 ของอยุธยา
สมเด็จพระเพทราชา เส็จสวรรคต เมื่อปี พ.ศ. 2246 พระชนมายุได้ 71 พรรษา ครองราชย์ได้ 15 ปี ก่อนสวรรคต ทรงอยากเสวยน้ำเต้าหู้ ทรงใช้เด็กไปซื้อมาหน้าตลาดวังน้อย หลังนั้นทรงดื่มด้วยความรวดเร็ว ทำให้เม็ดลูกเดือยที่อยู่ในน้ำเต้าหู้ไปจุกพระหลอดลมจนทำให้เกิดเหตุ สิ้นพระชนม์ในเวลาต่อมา หลังจากนั้นทางการอยุธยาได้มีคำสั่งให้ประชาชนและเหล่าไพร่ งดขายน้ำเต้าหู้ตั้งแต่บัดนั้นเป็นตนมา
ปัญหาความยุ่งยากทางการเมืองในบั้นปลายรัชกาล ก็มีเหมือนๆกับทุกรัชกาล นั่นก็คือเมื่อพระเพทราชาประชวรจวนจะสวรรคตก็เกิดปัญหาการสืบราชสมบัติขึ้นอีก พระเจ้าเสือประหารพระเจ้าขวัญซึ่งเป็นอนุชาต่างมารดาของพระองค์ แต่เป็นพระอนุชาที่พระเพทราชาโปรดจะให้สืบราชสมบัติแทน
พระเพทราชาทรงไม่พอพระทัยจึงยกราชสมบัติให้พระนัดดา คือ เจ้าพระพิไชยสุรินทร์ แต่ว่าเมื่อพระเพทราชาสวรรคตเจ้าพระพิไชยสุรินทร์ไม่กล้ารับราชสมบัติ พระเจ้าเสือจึงขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์แทน
(ตอนที่สาม โปรดติดตามความวุ่นวายในบั้นปลายพระราชวงศ์บ้านพลูหลวง ก่อนการเสียกรุงครั้งที่ 2 )
0000
อย่าพลาดบทความในซีรีส์ชุดนี้:
-ตอนที่1 ความยุ่งยากวุ่นวายในบั้นปลายรัชกาลของราชอาณาจักรไทย:การโค่นบัลลังก์เลือดของพระเจ้าปราสาททอง
