คำ แปลวิกิลีกส์ฉบับเต็ม พระบรมฯทรงมีรับสั่งเรื่องสถาบันกษัตริย์และการเมืองในการปฏิสันถารเมื่อ ครั้งทูตสหรัฐฯเข้าเฝ้าฯถวายบังคมทูลอำลาตำแหน่ง

ที่มา Thai E-News

โดย ทีมข่าวไทยอีนิวส์

หมายเหตุไทยอีนิวส์:หลังจากเราได้เผยแพร่ข่าวเรื่อง โทรเลขวิกิลีกส์ฉบับล่าสุด (16 พฤศจิกายน 2550) พระบรมฯบอกทูต: "ทักษิณเป็นผู้เผด็จการที่มาจากการเลือกตั้ง" เขียนโดยดร.สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล ซึ่งเป็นการสรุปใจความสำคัญ ได้มีผู้แสดงความเห็นอย่างกว้างขวาง (เช่นที่กระดานสนทนาการเมือง) ดังนั้นเราจึงพิจารณานำฉบับแปลแบบคำต่อคำอย่างสมบูรณ์มาลงเผยแพร่ เพื่อให้สาธารณชนได้พิจารณากันอย่างถ้วนถี่ ซึ่งผู้อ่านคงจะได้แลเห็นถึงพระอัฉริยภาพอันกอรปด้วยพระปรีชาญาณของสมเด็จพระบรมฯในเรื่องเกี่ยวข้องกับกิจการบ้านเมือง

อย่างไรก็ดีเราได้เซ็นเซอร์บางถ้อยคำที่ละเอียดอ่อนออกในการเผยแพร่นี้

วิกิลีกส์: บันทึกทูตสหรัฐถวายบังคมลาฯ ในโอกาสพ้นจากตำแหน่ง

เวบไซต์ประชาไทรายงานว่า หนังสือพิมพ์เทเลกราฟ เผยแพร่บันทึกทางการทูตของนายราล์ฟ แอล บอยซ์ เมื่อครั้งเข้าเฝ้าฯ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ เพื่อกราบบังคมทูลลาในโอกาสที่จะพ้นจากเอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกา ประจำประเทศไทย เมื่อเดือน พ.ย.2550

เมื่อวันที่ 4 ก.พ. 54 เวลา 21.03 น. หนังสือพิมพ์เทเลกราฟ ได้เผยแพร่เอกสาร ที่วิกิลีกส์นำมาเผยแพร่ เป็นเลขเอกสารหมายเลข "C O N F I D E N T I A L SECTION 01 OF 03 BANGKOK 005839" ซึ่งเป็นโทรเลขที่ทูตสหรัฐอเมริกาประจำไทยส่งรายงานยังวอชิงตัน โดยโทรเลขดังกล่าวบันทึกโดยนายราล์ฟ แอล บอยซ์ (Ralph L. Boyce) ซึ่งดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกา ประจำประเทศไทย ในขณะนั้น โดนบันทึกลงวันที่ 16 พ.ย. 50

รายละเอียดเป็นบันทึกของนายราล์ฟ แอล บอยซ์ ซึ่งเข้าเฝ้าฯ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร เพื่อกราบบังคมทูลลาในโอกาสที่จะพ้นจากตำแหน่ง เมื่อวันที่ 13 พ.ย.50 นอกจากนี้ นายราล์ฟ แอล บอยซ์ ยังบันทึกด้วยว่า เมื่อวันที่ 10 พ.ย.50 ระหว่างงานแสดงดนตรีแจ๊ส ที่สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ และพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ฯ เสด็จพระราชดำเนิน โดยทูตได้มีโอกาสสนทนากับ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ฯ ซึ่งทรงประทับติดกับทูตด้วย

โดยรายละเอียดบันทึกของนายราล์ฟ แอล บอยซ์ ดังกล่าวมีทั้งหมด 13 ย่อหน้า

ทั้งนี้หนังสือพิมพ์เทเลกราฟได้เผยแพร่ในหัวข้อ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชทรงมีพระราชปฏิสันถารเรื่องสถาบันกษัตริย์และการเมืองในการสนทนาครั้งอำลาตำแหน่งเอกอัครราชฑูต (ซึ่งไทยอีนิวส์ได้เซ็นเซอร์บางถ้อยคำที่ละเอียดอ่อน)

โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้
________________________________________

ส่งถึงเทเลกราฟโดยวิกิลีกส์ 9:03น. GMT 4 ก.พ. 2011

หมายเลขอ้างอิง: 07BANGKOK5839

วันที่: 11/16/2007 6:52

ที่มา: สถานฑูตสหรัฐอเมริกาประจำประเทศไทย

ลำดับชั้น: ลับมาก//ห้ามเผยแพร่สู่ต่างประเทศ

ปลายทาง:

________________________________________

บทความที่เกี่ยวข้อง

• WikiLeaks cables: Thailand’s royal pet

05 Feb 2011

ส่วนหัว: AMEMBASSY BANGKOKTO RUEHC/SECSTATE WASHDC IMMEDIATE 0717INFO RUEHZS/ASSOCIATION OF SOUTHEAST ASIAN NATIONSRUEHLO/AMEMBASSY LONDON 1507RHEHNSC/NSC WASHDCRHHMUNA/CDR USPACOM HONOLULU HIRUEAIIA/CIA WASHINGTON DCRHHMUNA/HQ USPACOM HONOLULU HIRHEFDIA/DIA WASHDCRHFJSCC/COMMARFORPAC

แท็ก: PGOV,PREL,PINR,KDEM,TH

C O N F I D E N T I A L SECTION 01 OF 03 BANGKOK 005839 SIPDIS SIPDIS NSC FOR PHU E.O. 12958: DECL: 11/16/2017 แท็ก: PGOV, PREL, PINR, KDEM, TH หัวเรื่อง: พระบรมฯ ทรงเสวนาเรื่องสถาบันกษัตริย์และการเมืองในการเข้าเฝ้าเพื่ออำลาตำแหน่ง, แจ้งโดย: เอกอัครราชฑูต Ralph L. Boyce, เหตุผล: 1.4 (b) and (d).

บทสรุปย่อ ----

1. (C) ข้าพเจ้าเข้าเฝ้าเจ้าฟ้าวชิราลงกรณ์เนื่องในโอกาสอำลาตำแหน่ง เมื่อวันที่ 13 พฤศจิกายน 2550 พระบรมฯ ทรงมีท่าทางพอพระราชหฤทัยจากข่าวที่พระบิดาสามารถทรงดนตรีร่วมกับวง Preservation Hall Jazz Band เป็นเวลาสองชั่วโมง พระบรมฯ ทรงรับสั่งด้วยถ้อยคำทั่วไปว่าสถาบันพระมหากษัตริย์ได้ช่วยปกป้องประเทศไทยไม่ให้ตกอยู่ในการปกครองระบอบเผด็จการ และทรงกล่าวถึงอดีตนายกรัฐมนตรีทักษิณว่า เป็นเผด็จการที่ขึ้นสู่อำนาจโดยการเลือกตั้ง ทรงเห็นด้วยว่าประเทศไทยมีแนวโน้มจะถูกบริหารโดยรัฐบาลผสมที่อ่อนแอหลังจากการเลือกตั้งในเดือนธันวาคม โดยที่พรรคพลังประชาชนที่สนับสนุนทักษิณจะไม่สามารถหาแนวร่วม และนายสมัคร สุนทรเวช หัวหน้าพรรคพลังประชาชนไม่เหมาะสมกับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี พระบรมฯ ทรงประเมินสถานการณ์ความมั่นคงที่ภาคใต้ว่ามีการพัฒนาที่ดีขึ้น ทรงรับสั่งว่าพระวรชายาฯ ทรงอยู่ระหว่างการปรับพระองค์ในบทบาทหน้าที่ใหม่ ในการเข้าเฝ้าครั้งก่อนหน้านี้ พระวรชายาฯ ตรัสกับข้าพเจ้าว่าพระโอรสของพระองค์สามารถตรัสได้อย่างฉะฉาน ขัดกับข่าวลือที่ว่าพระโอรสทรงมีอาการแสดงว่าอาจเป็นโรคออทิสติก พระวรชายาฯ ทรงแสดงอาการไม่สบายพระทัยอย่างเห็นได้ชัดต่อคำถามธรรมดาเกี่ยวกับ(เซ็นเซอร์) ซึ่งถูกมองว่าเป็น(เซ็นเซอร์)ของ(เซ็นเซอร์) พระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ทรงยืนยันว่าฟูฟู สุนัขพันธุ์พุดเดิลทรงเลี้ยงได้รับชั้นยศเป็นพลอากาศเอก จบบทสรุป

ทรงรับสั่งเกี่ยวกับพระมหากษัตริย์ ----

2. (C) ข้าพเจ้าเข้าเฝ้าเจ้าฟ้าวชิราลงกรณ์เนื่องในโอกาสอำลาตำแหน่ง เมื่อวันที่ 13 พฤศจิกายน ณ วังศุโขทัยซึ่งเป็นที่ประทับของพระองค์ เราเริ่มต้นด้วยการสนทนาเกี่ยวกับการแสดงซึ่งได้รับการสนับสนุนโดยสถานฑูตของ Preservation Hall Jazz Band ซึ่งเจ้าฟ้าวชิราลงกรณ์และพระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ พระวรชายาฯ เสด็จทอดพระเนตรเมื่อวันที่ 10 พฤศจิกายน เป็นที่น่าสนใจว่าพระบรมฯ ไม่ทราบมาก่อนว่าพระมหากษัตริย์ภูมิพลจะร่วมทรงดนตรีในช่วงการบรรเลงร่วมเป็นเวลาสองชั่วโมงในวันถัดมา (11 พฤศจิกายน) พระบรมฯ ทรงพอพระราชหฤทัยจากข่าวการทรงดนตรีดังกล่าว และตรัสว่าเป็นการผ่อนคลาย “หลังจากพระองค์ทรงเผชิญเหตุการณ์ต่างๆ” ในช่วงเวลาที่ผ่านมา พระบรมฯ ทรงรับสั่งว่าพระราชาทรงโปรดการสื่อสารผ่านดนตรีมากกว่าผ่านพระราชดำรัส ทรงรับสั่งว่านักดนตรีมีสิ่งเชื่อมความสัมพันธ์ที่เหนือกว่ากำแพงทางภาษา (บันทึก: นักดนตรีกล่าวว่าพระราชาสามารถพูดคุยได้อย่างปกติ ไม่แสดงอาการบ่งชี้ความเจ็บป่วยรุนแรงจากโรคหลอดเลือดสมองชนิดไม่ร้ายแรงเมื่อไม่นานมานี้ จบบันทึก)

3. (C) พระบรมฯ ทรงมีพระปฏิสันถารต่อในเรื่องทั่วไปเกี่ยวกับพระราชาและสถาบันพระมหากษัตริย์ พระบรมฯ ทรงยกย่องพระบิดาในความสำเร็จต่างๆ ระหว่างที่ทรงครองราชย์ และตรัสว่าพระราชาทรงปฏิบัติพระองค์โดยตั้งอยู่บนผลประโยชน์ของพสกนิกรชาวไทยเสมอ พระบรมฯ ตรัสว่า “หากไม่มีสถาบันพระมหากษัตริย์ ประเทศไทยอาจเป็นเผด็จการเต็มรูปแบบดังเช่นที่เคยเป็นในสมัยของจอมพล ป. พิบูลสงคราม” (ความเห็น: ไม่เป็นที่แน่ชัดว่าพระบรมฯ ทรงแยกแยะระหว่างกษัตริย์ในฐานะที่เป็นสถาบันออกจากบทบาทส่วนพระองค์ของกษัตริย์ภูมิพลหรือไม่ จอมพล ป. พิบูลสงครามล้มล้างการปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชแล้วถือครองอำนาจระหว่างปี พ.ศ. 2481 ถึง 2487 และอีกครั้งในปี พ.ศ. 2491 ถึง 2500 ซึ่งรวมไปถึงช่วงเวลาที่กษัตริย์ภูมิพลขึ้นครองราชย์ในทศวรรษแรก จบความเห็น)

การเมือง ——–

4. (C) เข้าสู่การสนทนาเรื่องการเมืองไทย พระบรมฯ ทรงรับสั่งว่าเป็นเรื่องยากสำหรับผู้สังเกตการณ์ภายนอกที่จะเข้าใจอย่างลึกซึ้งในความซับซ้อนของพัฒนาการ พระบรมฯ ทรงรับสั่งว่า บางครั้งพระองค์เองยังพบว่าเป็นเรื่องเข้าใจยาก เมื่อเราอภิปรายถึงสถานการณ์การเลือกตั้งที่กำลังจะเกิดขึ้น พระบรมฯ ทรงเห็นด้วยกับเรื่องที่พรรคพลังประชาชนอาจได้รับคะแนนเสียงมากที่สุด แต่จะไม่สามารถจัดตั้งรัฐบาลได้ เนื่องจากประชาชนตระหนักว่าที่แท้จริงแล้วพรรคพลังประชาชนก็คือการกลับมาเกิดใหม่ของพรรคไทยรักไทย และการที่กลุ่มบุคคลนี้กลับคืนสู่อำนาจอีกครั้งจะทำให้ประเทศชาติวุ่นวาย

5. (C) พระบรมฯ กลอกพระเนตรเมื่อข้าพเจ้ากล่าวถึงนายสมัคร สุนทรเวช หัวหน้าพรรคพลังประชาชน ตรัสว่าการให้นายสมัครเป็นนายกรัฐมนตรีเป็นเรื่องที่จะนำไปสู่ความยุ่งยาก และอาจจะไม่สามารถยอมรับได้ แม้นายสมัครจะสามารถเป็นนักพูดในที่สาธารณะได้อย่างดี แต่ขาดความสามารถในการตัดสินใจ มักมีกิริยาหยาบคาย และตัวเขาเป็นที่ถกเถียงขัดแย้งกัน พระบรมฯ ทรงประเมินว่ารัฐบาลชั่วคราวจะถูกแทนที่ด้วยรัฐบาลผสมที่เปราะบางและไร้ประสิทธิภาพอย่างค่อนข้างจะแน่นอน ซึ่งอาจจะเป็นรัฐบาลที่นำโดย พรรคประชาธิปัตย์ โดยมีพรรคพลังประชาชนเป็นฝ่ายต่อต้านที่เข้มแข็งและพร้อมต่อสู้

6. (C) แม้ว่าประเทศไทยจะมีประวัติศาสตร์การทำรัฐประหารมาอย่างยาวนาน และมีรัฐธรรมนูญจำนวนมาก แต่พระบรมฯ ตรัสว่าประชาชนไทยรักประชาธิปไตยและเสรีภาพส่วนบุคคล พระบรมฯ ทรงรับสั่งว่า ทรงเห็นเป็นเรื่องน่าประหลาดที่นายกรัฐมนตรีทักษิณสามารถประพฤติตนเป็นเผด็จการ ทั้งๆ ที่ได้ขึ้นครองอำนาจโดยการเลือกตั้ง (ความเห็น: ในช่วงแรกของการบริหารประเทศของทักษิณ ดูเหมือนว่าเขาจะลงทุนสร้างความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับพระบรมฯ เป็นอันมาก ทั้งสองมีเรื่องแตกหักกันในภายหลัง ซึ่งเป็นเหตุให้พระบรมฯ ต้องละทิ้งวังนนทบุรีที่ทักษิณรับซื้อ และทำการบูรณะให้พระองค์ แล้วย้ายไปอยู่วังศุโขทัยซึ่งตั้งอยู่กลางเมือง มีเรื่องเล่าหลายรูปแบบเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่พระบรมฯ พบกับทักษิณที่ลอนดอนเมื่อช่วงต้นปี เรื่องที่เรานำมาพิจารณานั้นเป็นไปได้มากว่า ทักษิณขอเฝ้าฯและสนทนากับพระบรมฯ แต่เมื่อไม่ได้รับพระบรมราชานุญาต เขาจึงเข้าไปติดต่อแผนกต้อนรับของโรงแรมที่ประทับ แล้วมีการสนทนากันเพียง 45 วินาที โดยไม่มีเนื้อหาสาระใดๆ จบความเห็น)

สถานการณ์ภาคใต้ ———

7. (C) พระบรมฯ ทรงรับสั่งว่าพระองค์และพระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ พระวรชายาฯ เสด็จพระราชดำเนินภาคใต้เมื่อไม่นานมานี้ (ทรงประทับอยู่ที่ภาคใต้ระหว่างวันที่ 11-13 พฤศจิกายน พระราชทานความช่วยเหลือแก่ประชาชนผู้เดือดร้อน ณ จังหวัดชายแดน ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาเนื่องในโอกาสที่ใกล้ถึงวันเฉลิมพระชนมายุ 80 พรรษาของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และพระราชทานรางวัลเป็นเกียรติแก่บุคคลในท้องถิ่นผู้กระทำคุณงามความดี) พระบรมฯ ทรงรับสั่งว่าสถานการณ์ความมั่นคงในภาคใต้มีพัฒนาการดีขึ้น แต่ก็ยังมีความจำเป็นที่ต้องเสด็จพระราชดำเนินมาเพื่อเป็นขวัญกำลังใจแก่ราษฏร

พระองค์เจ้าศรีรัศมิ์กับการปรับพระองค์ในบทบาทหน้าที่ใหม่ ————————————

8. (C) พระบรมฯ ทรงรับสั่งว่าชีวิตของพระองค์เจ้าศรีรัศมิ์มีความเปลี่ยนแปลงไปอย่างสิ้นเชิงเมื่อได้รับการสถาปนาเป็นเจ้า พระองค์ต้องฝึกความรับผิดชอบอย่างสูง และเผชิญอุปสรรคเรื่องต่างๆ อย่างกว้างขวางเกี่ยวกับธรรมเนียมและภาษาที่ใช้ในวัง แม้พระองค์จะปฏิบัติพระราชจริยวัตรต่อสาธารณะได้อย่างสมบูรณ์แบบและสำรวม พระบรมฯ ตรัสว่าโดยส่วนตัวแล้วพระวรชายาฯ ยังอยู่ระหว่างปรับพระองค์ให้เข้ากับบทบาทหน้าที่ใหม่ ทรงรับสั่งเพิ่มเติมว่าพสกนิกรชาวไทยรักพระวรชายาฯ เนื่องจากทรงมีพื้นเพเป็นสามัญชนเช่นเดียวกับสมเด็จย่า พื้นเพดังกล่าวนี้เป็นเสน่ห์ที่เพิ่มเข้ามาในพระองค์

การสนทนากับพระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ในงานแสดงเพลงแจ๊ซ ——————————————

9. (C) ข้าพเจ้าได้มีโอกาสพูดคุยกับพระองค์เจ้าศรีรัศมิ์เนื่องจากมีที่นั่งติดกับที่ประทับของพระองค์ในวันที่ 10 พฤศจิกายน ในงานการแสดงของวง Preservation Hall Jazz Band และกาลาดินเนอร์ ข้าพเจ้าทูลถามในเวลานั้นว่าพระองค์มีการปรับตัวเข้ากับธรรมเนียมและภาษาในวังอย่างไรบ้าง ดังที่พระองค์จำเป็นต้องทำ พระองค์ทรงรับสั่งตอบว่าพระองค์ไม่ได้มีความยุ่งยากแต่อย่างใด เนื่องจากทรงถวายงานรับใช้พระราชินีมาเป็นเวลา 15 ปี ที่พระราชวังฤดูร้อนบางปะอิน

10. (C) พระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ทรงรับสั่งถึงพระโอรส พระองค์เจ้าทีปังกรรัศมีโชติ ในเรื่องพระปรีชาสามารถเล็กน้อย ทรงรับสั่งว่าพระโอรสสามารถตรัสได้ฉะฉาน ซึ่งโดยมากเป็นภาษาไทย และยังตรัสเป็นภาษาอังกฤษได้ด้วย (ตามคำสั่งที่ทรงได้รับ) พระองค์ทรงตั้งข้อสังเกตว่าพระองค์เจ้าทีปังกรมักจะรับสั่งเหมือนผู้ใหญ่ เนื่องจากทรงถูกแวดล้อมด้วยผู้ใหญ่อยู่เสมอ (ความเห็น: ถ้าหากเป็นความจริง เรื่องนี้น่าจะกำจัดคำร่ำลือเกี่ยวกับโรคออทิสติกให้หมดไปได้ จบความเห็น)

11. (C) ข้าพเจ้ากราบทูลพระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ว่า ระหว่างงานเลี้ยงแบบรัฐพิธีที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเป็นเจ้าภาพเลี้ยงต้อนรับอดีตประธานาธิบดีบุชในเดือนธันวาคม 2006 พระองค์ทรงพระเกษมสำราญเมื่อตรัสถึงสัตว์ที่ทรงเลี้ยง ทรงรับสั่งอย่างมีชีวิตชีวาถึงคุณทองแดง สุนัขทรงเลี้ยงที่เป็นที่รู้จักกันมากที่สุด ข้าพเจ้าทูลถามเรื่องที่ได้ยินมาว่า (เซ็นเซอร์)ทรงเลี้ยงสุนัขตัวใหญ่ และทูลถามว่าทรงทราบหรือไม่ว่าเป็นสุนัขพันธุ์อะไร พระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ทรงมีท่าทีชะงักงันในทันที ภาษาพระวรกายเปลี่ยนแปลง และทรงตอบว่า ไม่ทราบเรื่องราวเกี่ยวกับ(เซ็นเซอร์) (ความเห็น: อาการตอบสนองของพระองค์เป็นเรื่องน่าสนใจ เมื่อพิจารณาถึงทรรศนะที่แพร่หลายและมีมานานว่า(เซ็นเซอร์)อาจเอาชนะ(เซ็นเซอร์) ในการเป็นผู้สืบทอด(เซ็นเซอร์)จาก(เซ็นเซอร์) จบความเห็น)

12. (C) พระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ยืนยันด้วยว่า ฟูฟู สุนัขพุดเดิลพันธุ์เล็กที่พระบรมฯ ทรงเลี้ยง ได้รับชั้นยศเป็นพลอากาศเอก ฟูฟูถูกนำออกมาแสดงตัวในงานโดยแต่งตัวเป็นทางการในชุดสำหรับงานราตรีที่ครบเครื่องโดยมีถุงครอบอุ้งเท้า และในตอนหนึ่งขณะที่วงดนตรีกำลังเล่นเพลงที่สอง ฟูฟูก็กระโดดขึ้นบนหัวโต๊ะและเริ่มเลียน้ำจากแก้วของแขกในงาน รวมทั้งของข้าพเจ้าด้วย พฤติกรรมน่าขบขันของท่านพลอากาศเอกดึงความสนใจของแขกจำนวนกว่า 600 คนในงาน และยังเป็นที่กล่าวขานอยู่จนถึงวันนี้

ความเห็น ——-

13. (C) ดูเหมือนว่าพระบรมฯ ทรงมีพระพลานามัยสมบูรณ์ ข้าพเจ้าได้รับการบอกเล่าจาก ม.ร.ว. ปรีดิยาธร เทวกุล อดีตรองนายกรัฐมนตรี และเป็นบุคคลวงในพระราชวัง ว่าสาเหตุที่พระบรมฯ ดูเหมือนมีพระวรกายผอมเกร็งและพระราชดำเนินไม่มั่นคงเมื่อไม่กี่เดือนที่แล้ว (ซึ่งจุดประเด็นข่าวลือว่าทรงมีพระพลานามัยอ่อนแอลง) เนื่องจากพระองค์ทรงสวมเครื่องรัดบางอย่างไว้ภายในฉลองพระองค์ แพทย์ประจำพระองค์ได้ทูลให้ทรงถอดออก ทำให้พระองค์ดูแข็งแรงและมั่นคงขึ้นในทันที ระหว่างการสนทนากับข้าพเจ้า พระองค์ทรงสามารถมีส่วนร่วมในการสนทนาแลกเปลี่ยนอย่างสบายๆ ได้โดยตลอด

******
รายงานเกี่ยวเนื่อง:

-ดร.สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล:โทรเลขวิกิลีกส์ฉบับล่าสุด (16 พฤศจิกายน 2550) พระบรมฯบอกทูต: "ทักษิณเป็นผู้เผด็จการที่มาจากการเลือกตั้ง"

-คำแปลฉบับเต็ม โทรเลขวิกิลีกส์ 25 มกราคม 2553 (ทูตอเมริกันพบ เปรม, สิทธิ, อานันท์) ใน ฟ้าเดียวกัน ฉบับใหม่

-อภิสิทธิ์:"ในหลวงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯให้สมเด็จพระบรมฯสืบต่อพระราชบัลลังก์"