แค่เรียกตัวเองว่า "ปู" ก็ผิด! ปัญหา "สรรพนามบุรุษที่ 1" ของ "ยิ่งลักษณ์" และ "สตรีเพศ" ในสังคมไทย

ที่มา มติชน

นอก จากกระแสตอบรับที่มีต่อ "ครม.ยิ่งลักษณ์ 1" จะไม่สวยสดงดงามเท่าที่ควร เพราะภาพลักษณ์ของสมาชิกคณะรัฐมนตรีค่อนข้างผิดไปจากความคาดหวังของหลายต่อ หลายคนแล้ว

ยังมีปัญหาเล็กๆ (ที่ไม่น่าเป็นเรื่อง แต่สุดท้ายก็กลายเป็นเรื่อง) อีกประการหนึ่ง ซึ่งนายกรัฐมนตรีหญิงคนแรกในประวัติศาสตร์การเมืองไทย อย่าง "ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร" ต้องเผชิญหน้า

นั่นก็คือ ปัญหาการใช้ "สรรพนามบุรุษที่ 1" แทนตัวเองว่า "ปู"

เมื่อ วันที่ 8 สิงหาคมที่ผ่านมา "สุธาดา เมฆรุ่งเรืองกุล" ผอ.สถาบันวิจัยบทบาทหญิงชายและการพัฒนา ได้ให้สัมภาษณ์กับสถานีโทรทัศน์ดาวเทียมแห่งหนึ่งว่า

"น.ส.ยิ่ง ลักษณ์ เป็นนายกฯ คนแรกและคนเดียวที่เรียกตัวเองด้วยชื่อเล่น มันสะท้อนว่ายังไม่แยกแยะระหว่าง "การเป็นนายกฯ" กับ "การเป็นปู" มันต่างกันอย่างไร ตนคิดว่าเรื่องนี้สำคัญ เมื่อถึงวันหนึ่งเราอาจมีนวัตกรรมใหม่ คือมีนายกฯ เรียกชื่อเล่นตัวเองในการพูดกับแขกบ้านแขกเมืองซึ่งก็ดี แต่กังวลว่าการไม่แยกแยะแบบนี้จะเป็นการไม่แยกแยะในการปฏิบัติหน้าที่ด้วย หรือเปล่า อันนี้ตั้งคำถามไว้เล่นๆ วันหนึ่งคุณปูต้องแยกแยะ "ความเป็นปู" กับ "ความเป็นนายกฯ" ให้ได้"

ก่อนหน้านี้ สุธาดาคนเดียวกัน เคยให้สัมภาษณ์กับสำนักข่าวเอเอฟพีภายหลังยิ่งลักษณ์และพรรคเพื่อไทยได้รับ ชัยชนะในการเลือกตั้งวันที่ 3 กรกฎาคมว่า "จะให้พวกเราภูมิใจได้อย่างไร คนทั้งโลกก็รู้ว่าทั้งหมดนี้เป็นเรื่องของชายที่ชื่อทักษิณ"

และระบุด้วยว่า ว่าที่นายกฯ หญิงในขณะนั้น ไม่เคยเอ่ยถึงการเรียกร้องสิทธิสตรีเลยสักครั้งในแคมเปญหาเสียง


คําวิจารณ์ เรื่องการเรียกตัวเองว่า "ปู" ของนายกฯ หญิง โดยสุธาดา ได้รับปฏิกิริยาสนองตอบอย่างทันทีทันควันจากสมาชิกเฟซบุ๊กบางส่วน ดังเช่น ตัวอย่างบทสนทนาของผู้ใช้เฟซบุ๊กกลุ่มหนึ่งที่ตั้งวงพูดคุยกันในประเด็นนี้ ว่า

"ความจริงเราก็เคย "รู้สึก" ว่า การแทนตัวด้วยชื่อเล่น มันดู "หน่อมแน้ม" เพราะเราเป็นคนรุ่นเก่าที่ถูกอบรมมาอย่างนั้น แต่พอตัดความรู้สึกออก แล้วมองแบบกลางๆ มันตลกมาก ที่เราจะ "ต้องเชื่อ" ว่าการพูดสรรพนามแทนตัวด้วยชื่อเล่นเป็นความไม่เหมาะสม กฎเกณฑ์ต่างๆ ก็มนุษย์สมมุติ เหมือนที่สมมุติว่าควายเป็นสัตว์โง่ แล้วก็เที่ยวได้ด่าคนว่าโง่เหมือนควาย แต่ควายไม่รู้เรื่องด้วย"

"แต่ ความจริงเท่าที่ติดตามมา คุณยิ่งลักษณ์เธอก็แทนตัวว่า "ดิฉัน" เวลาพูดเป็นทางการ และแทนตัวเองว่า "ปู" กับเพื่อนๆ หรือในยามเป็นกันเอง เห็นด้วยกับผู้หญิงที่ภูมิใจความเป็นผู้หญิงหลายๆ คนแต่ไม่ใช่เฟมินิสต์ว่า ผู้หญิงแทบไม่มีคำกลางที่เหมาะสมในการเรียกชื่อแทนตัวเองเลย "ดิฉัน" ก็ดูทางการมากมาย "หนู" ก็ดูเด็กมากมาย"

"อ่านแล้วตกใจค่ะ ที่ "ผอ.สถาบันวิจัยบทบาทหญิงชายฯ ชี้ ปู เรียกตัวเองด้วยชื่อเล่น สะท้อนยังไม่แยกแยะระหว่างการเป็นนายกฯ กับการเป็นคนธรรมดาต่างกันอย่างไร หวั่นจะลามไปถึงการปฏิบัติหน้าที่โดยไม่แยกแยะด้วย" คนอยู่ในตำแหน่งนี้ คิดได้แค่นี้เองจริงๆ น่ะนะ ในมุมมองส่วนตัวของคนธรรมดาอย่างเราคิดว่า

"1. คนที่เป็นนายกฯ ควรตระหนักและสำเหนียกไว้ด้วยว่า ตนเป็นคนธรรมดา

"2. อย่าเอาเรื่อง 1 เรื่องมาสะท้อนภาพใหญ่ทั้งหมด

"3. คนเราพอเมื่อ "ใส่หมวก" แล้ว ไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนความเคยชินเดิมๆ ที่ไม่ได้เป็นสิ่งที่ผิด (กฎหมาย ประเพณี และศีลธรรม) ยังคงอย่างเดิมไว้

"4. ผอ.ควรไปทำวิจัยเล็กๆ ด้วยตัวเอง ว่าด้วยเรื่องสรรพนามของผู้หญิงในภาษาไทย ทำได้ง่ายๆ ด้วยการไปคุยกับผู้หญิงรอบๆ ตัว แม่ ป้า ย่า ยาย พี่สาว น้องสาว ลูกสาว ลูกน้อง เพื่อนผู้หญิง แม่ค้า ฯลฯ เพื่อที่จะได้ "เข้าใจความจริง" ยิ่งขึ้นในเรื่องนี้"

และ "สรรพนามบุรุษที่ 1 ของผู้หญิงไทยมันยากจริงๆ จำได้ว่าแม่บ่นเคยให้ฟังตั้งแต่ผมยังเล็ก ไม่นานมานี้แฟนก็บ่นให้ฟังอีก - ขณะที่ผู้ชาย "ผม" คำเดียวได้เกือบทุกสถานการณ์"



ขณะที่มติชนออนไลน์ได้ผลิต รายงานข่าวชื่อ ""สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล" ชี้ การเรียกตัวเองว่า "ปู" ไม่ใช่ปัญหาส่วนบุคคล แต่เป็นปัญหาทางวัฒนธรรมไทย" ซึ่งสรุปย่อความเห็นของ "สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล" อาจารย์ประจำภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ว่าด้วยปัญหาการใช้คำสรรพนามบุรุษที่ 1 ของยิ่งลักษณ์ มาเผยแพร่ต่อในเว็บไซต์โดยมีเนื้อหาดังนี้

"คุณ "ปู" น่ะ เขาพูดภาษาอังกฤษได้ ดังนั้น เวลาเขาพูดกับ "แขกบ้านแขกเมือง" เขาเรียกตัวเองว่า "I" ครับ

"อัน ที่จริง โดยส่วนตัวผมเฉยๆ (ที่ น.ส.ยิ่งลักษณ์) เรียกตัวเองว่า "ปู" ที่ผ่านมา ในขณะเป็นแคนดิเดตนายกฯ ไม่ใช่นายกฯ ผมก็ยังมองไม่เห็นว่าเป็นประเด็นในการ "แยกบทบาทตัวเองไม่ออก" ได้อย่างไร ที่ผ่านมา ผมฟังคุณ "ปู" ก็ยังไม่เห็นเขาพูดเรื่องในลักษณะ "ส่วนตัว" อะไร จะบอกว่า เป็นการสะท้อนการ "แยกบทบาทไม่ออก" ยังไงไม่ทราบได้

"ผมเดา ว่า เมื่อเป็นนายกฯ คุณปู คงเรียกตัวเองว่า "ดิฉัน" มากกว่า แต่ต่อให้เรียก "ปู" ผมก็มองไม่เห็นว่า จะเป็นประเด็น "แยกบทบาทไม่ออก" อยู่ดี

"ป.ล. ทำไมผู้หญิงไทย ที่มีอายุหน่อย ชอบเรียกตัวเองด้วยชื่อเล่น ปัญหาคือ คำเรียกตัวเองของผู้หญิงในภาษาไทย มีปัญหาอยู่ เรียก "ดิฉัน" จะใช้กับหลายคนก็ไม่ได้ เพราะ "ประเพณีวัฒนธรรม" เช่น "นักการ" จนท. ประจำชั้น 8 คณะผม เธอจะเรียกตัวเองด้วยชื่อเล่นประจำ ไม่ยอมเรียก "ดิฉัน" เพราะเธอคงรู้สึกว่า ไม่เหมาะที่จะใช้กับ "อาจารย์" ครั้นจะใช้ "หนู" เธอก็อายุมาก 60 เศษแล้ว จะ "หนู" ก็ชอบกล (แต่ผมเคยเจอ หลายคนอายุมากๆ เจอผมในฐานะ "อาจารย์" ก็ยังอุตส่าห์เรียกแทนตัวเองว่า "หนู" เพราะไม่กล้าจะใช้คำว่า "ดิฉัน" หรือ "ชื่อเล่น")

"เพื่อนอาจารย์ของ ผมที่เป็นผู้หญิง เวลาคุยกับผม ก็นิยมใช้ชื่อเล่นเรียกแทนตัวเอง เช่น อ... ที่จุฬาฯ เรียกตัวเองว่า "เล็ก" อะไรแบบนี้ อ... ที่ภาควิชาผม เรียกตัวเองว่า "นก" ฯลฯ คนเหล่านี้ จะว่า "แยกบทบาทตัวเองไม่ออก" ยังไง ผมก็นึกไม่ได้เหมือนกัน อาจารย์บางคนที่อายุมากกว่าผม ก็จะเรียกตัวเองว่า "พี่" อายุน้อยกว่าผมมากหน่อย ก็จะเรียกตัวเองว่า "หนู" ไปเลย (ความจริง "อ.เล็ก" กับ "อ.นก" ก็อายุน้อยกว่าผม แต่ไม่มาก ก็เลยคงรู้สึกว่า การเรียกตัวเองด้วยคำว่า "ดิฉัน" หรือ "หนู" มันชอบกล)

"สรุปแล้ว ปัญหาการเรียกตัวเองของผู้หญิง เป็นปัญหาที่สะท้อนวัฒนธรรมบางอย่างที่เป็นปัญหาจริงๆ ไม่ใช่ปัญหาว่า คนโน้นคนนี้ ชอบเรียกตัวเองด้วยชื่อเล่น"


สําหรับผู้นำประเทศมือ ใหม่อย่างยิ่งลักษณ์ ซึ่งเริ่มจะเรียกตนเองว่า "ดิฉัน" ต่อหน้าสาธารณชนบ่อยครั้งขึ้น ภายหลังรับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอย่างเป็นทางการ ก็ยังใช้สรรพนามบุรุษที่ 1 ว่า "ปู" อยู่ ยามเมื่อสนทนากับ "เพื่อนๆ" ในแฟนเพจเฟซบุ๊ก "Yingluck Shinawatra"

ดังเช่นข้อความบนหน้าแฟนเพจดังกล่าวซึ่งถูกพิมพ์ขึ้นเมื่อวันที่ 8 สิงหาคม ว่า

""ปู" ขอขอบคุณทุกกำลังใจและการสนับสนุนค่ะ "ปู" จะทำหน้าที่ที่พี่น้องประชาชนมอบความไว้วางใจให้อย่างดีที่สุด จะทำงานให้ประเทศชาติและพี่น้องประชาชนอย่างเต็มที่ สุดความสามารถ และ "ปู" คนนี้จะยังเป็น "ปู" ยิ่งลักษณ์ คนเดิมของพี่น้องประชาชนและเพื่อนๆ ใน facebook ค่ะ :)"

ไม่แน่ใจว่านายกฯ "ปู-ยิ่งลักษณ์" จะมีโอกาสได้อ่านวิวาทะที่ผู้อื่นกำลังถกเถียงกันเกี่ยวกับการใช้สรรพนาม บุรุษที่ 1 ว่า "ปู" ของตัวเธอเองบ้างหรือไม่?

แต่การเรียกตัวเองว่า "ปู" ก็คงจะไม่ต่างอะไรกับ "ภาพลักษณ์" ของ "ครม.ยิ่งลักษณ์ 1" ซึ่งล้วนมีความสำคัญน้อยกว่า "ผลงาน" ของนายกรัฐมนตรีคนใหม่และรัฐบาลของเธอ

.....

ที่มา : มติชนสุดสัปดาห์ ฉบับ 12-18 สิงหาคม 2554 คลิกสมัครสมาชิก