'รงค์ วงษ์สวรรค์ พญาอินทรีผู้ทระนง

ที่มา ไทยรัฐ

ถึง 'รงค์ วงษ์สวรรค์’ 2007/May/14 ปู่มีฉายาว่า พญาอินทรี เป็นนักเขียนที่ยิ่งใหญ่สุดโคตรคนหนึ่งของเมืองไทย ผมกับปู่ทำความรู้จักกันครั้งแรกผ่านหนังสือ วานปีศาจเขียน

“เมื่อได้ไล่สายตาอ่านจนจบ ผมรู้สึกลอยเคว้งในความไม่เข้าใจในตัวอักษร รู้สึกได้แค่เพียงว่า...ภาษาของปู่สวยงามจับใจ”

หนึ่งในผู้ชื่นชมผลงานของ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ ระบายความในใจฝากไว้ในเว็บไซต์ http://bapaow.exteen.com

ต่อมา...พยายามตีสนิทกับปู่ด้วยหนังสือ ใต้ถุนป่าคอนกรีต เล่มแรก โดยเลือกที่จะหยิบไปอ่านในโรงเรียน

ทำให้ได้รู้ว่าตัวหนังสือของ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ ต้องใช้ความสงบ ช่วยในการทำความเข้าใจ

ช่วงเวลาที่ผ่านมา หนังสือส่วนใหญ่ที่เขาคนนี้ได้อ่านจากนักเขียนดังในยุคนี้หลายท่าน ไม่ปฏิเสธในความยอดเยี่ยมของตัวอักษร แต่ยิ่งอ่านก็ยิ่งรู้สึกเฝือ

“นักเขียนเกือบทุกคนในยุคนี้ มีแพตเทิร์นในการเขียนคล้ายคลึงกันหมด... เปิดตอนด้วยประโยคดึงดูดเพื่อกระตุ้นคนอ่าน ให้อยากอ่านต่อด้วยตัวพิมพ์หนา...

...จากนั้นเป็นสารที่ผู้เขียนจะส่งถึงผู้อ่าน ไม่ว่าจะบรรยาย พรรณนา ถ่ายทอด ยกตัวอย่างความคิดต่างๆนานา และปิดท้ายด้วยประโยคเด็ดที่หวังกระแทกใจคนอ่านให้อยู่หมัด... (แน่นอน ด้วยตัวพิมพ์หนา)”

แต่เหมือนปู่ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ จุดประกายอะไรซักอย่างขึ้นมา เป็นนวนิยายที่ไม่มีความปะติดปะต่อเอาซะเลย ตัดไปตัดมาในแต่ละตอนจนหาความต่อเนื่องไม่พบ บางตอนเล่นยกเอาข้อความในจดหมายของตัวละครมาลงทั้งดุ้น

อีกทั้งเรื่องราวเป็นเพียงชีวิต, สังคมของคนไทยในอเมริกาที่มันสามารถเล่าให้น่าเบื่อได้อย่างง่ายดาย แต่เมื่อมันเป็นเรื่องเล่าผ่านสายตาของ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ กลับมีพลัง สนุกสนาน ทะลึ่งตึงตัง ฉูดฉาด และผูกพันกับตัวละครเหลือเชื่อ

“ครับ...ผมไม่เข้าใจว่าปู่ทำได้อย่างไร”

สำนวนที่พลิ้วเพรียว...งดงามเหลือเชื่อ เหมือนจะกระแดะใช้คำ ปรุงแต่งคำต่างๆออกมา แต่เมื่ออ่าน จะรู้สึกได้ถึงความเป็นธรรมชาติของตัวหนังสือ

“ไม่ต้องละเลียดวางแผนเขียนหาข้อความมาดึงดูดนักอ่าน หาประโยคที่มันโดน ปู่เขียนไปอย่างเป็นธรรมชาติ ธรรมชาติของภาษาและความรู้สึกมากจนต้องศิโรราบ”

ไม่เพียงแค่นั้น ปู่ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ เขียนหนังสือเลี้ยงชีพมาเป็นเวลาหลายสิบปี อาชีพเขียนหนังสือที่คนส่วนใหญ่ให้โล่ประกาศเกียรติคุณว่า...ไส้แห้ง

'รงค์ วงษ์สวรรค์ ไม่เพียงเก่ง แต่ยังมีความเป็นโพรเฟชชันแนล ทางสาขาอาชีพตน เขียนหนังสือทุกวัน แม้ว่าจะชราภาพแค่ไหน แต่ยังดำรงความเป็นวัยรุ่นในหัวใจเสมอ

“ปู่เคยบอกว่า คำว่า...โพรเฟชชันแนลกับมืออาชีพนั้นต่างกัน ผมไม่รู้ว่าตรงไหน?”

สิ่งเหล่านี้ทำให้เจ้าของความในใจ ขึ้นหัวเรื่องนี้ไว้ว่า...แล้วเป็ดก็รู้ว่า แท้จริงแล้ว มันเป็นห่าน

ความยิ่งใหญ่ของ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ ในแวดวงนักเขียนถือว่าขั้นเทพ อรรถชีวิตและผลงานในฐานะศิลปินแห่งชาติ ประจำปี 2537 สาขาวรรณศิลป์ สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงศึกษาธิการ สรุปเอาไว้สั้นๆ ว่า...

นาย 'รงค์ วงษ์สวรรค์ เกิดเมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม 2475 ที่ตำบลคลองมะขามเฒ่า จังหวัดชัยนาท

นามปากกา 'รงค์ วงษ์สวรรค์ ย่อมาจากชื่อจริง คือ ณรงค์ วงษ์สวรรค์

'รงค์ วงษ์สวรรค์ เป็นนักเขียนที่มีงานหลากหลายประเภท ตั้งแต่บรรยายภาพ คอลัมน์ในนิตยสาร...หนังสือพิมพ์ เรื่องสั้น นวนิยาย สารคดี บทภาพยนตร์ ฯลฯ

เริ่มมีชื่อเสียงจากงานคอลัมน์...รำพึงรำพัน โดยลำพู หนังสือพิมพ์สยามรัฐสัปดาห์วิจารณ์

เอกลักษณ์งานเขียนของเขา คือ ลีลาการใช้ภาษาที่โดดเด่นเป็นพิเศษ ดังที่หม่อมหลวงบุญเหลือ เทพยสุวรรณ นักวิชาการวรรณกรรมผู้มีชื่อเสียงเคยกล่าวว่า...

'รงค์ วงษ์สวรรค์ ใช้ภาษาอย่างนักเลงภาษาจริงๆ จะใช้คำที่เคยใช้ใน สภาพต่ำสุด ในที่ที่สูงที่สุดก็ได้ จะใช้คำที่เคยใช้แต่โบราณในจังหวะที่เกี่ยว กับสมัยใหม่ที่สุดก็ได้”

ลีลาการเขียนที่มีอิทธิพลสูงทั้งต่อนักเขียนและนักอ่านนี้ มีรากฐานอยู่ที่ประสบการณ์ชีวิตของตนเองและความเข้าใจอย่างลึกซึ้งในประสบการณ์ของผู้ร่วมสังคมของเขา

ความจริงใจในการสะท้อนภาพชีวิตดังกล่าวจึงแจ่มชัด กระทบใจผู้อ่าน ทำให้ตระหนักถึงการรับรู้ รับผิดชอบร่วมกันต่อสังคม

จะเป็นชีวิตของกลุ่มคนด้อยโอกาส หรือกลุ่มคนที่มีโอกาสมากกว่าผู้อื่น...'รงค์ วงษ์สวรรค์ ได้ชี้ให้เห็นว่า ต่างมีบทบาทร่วมกัน ผูกพันกันอยู่ในสังคมทั้งสิ้น

โลกทัศน์อันอิสระ ความจริงใจที่ถูกถ่ายทอดผ่านเอกลักษณ์ทางวรรณศิลป์ ทำให้งานของ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ เป็นบันทึกของสังคมที่ทรงคุณค่า มีผลงานต่อเนื่องยาวนานกว่า 4 ทศวรรษ

ความเป็นจริงในสังคมผ่านงานเขียน 'รงค์ วงษ์สวรรค์ ไม่ได้คาดคั้นหรือ ประณามว่าเป็นความผิดของผู้ใด เขาเพียงเสนอความเป็นจริงในมุมมองที่ใครหลายคนไม่เคยนึกถึงมาก่อน

แม้แต่ตัว 'รงค์ วงษ์สวรรค์ เอง ก็ไม่ได้ตั้งใจจะทำหน้าที่นั้น ดังที่เขาเคยกล่าวว่า...“ผมชอบร้องทุกข์แทนคนอื่น อย่างแมงดาก็ดี โสเภณีก็ดี เป็นคนไม่มีปากมีเสียงจนถูกประณามตลอดเวลา...มีใครพยายามจะมองพวกนี้ในแง่ดี หรือในแง่ที่เป็นมนุษย์ เป็นคน”

และ....“เพราะผมรู้จักคนที่เป็นแมงดาจริงๆ ในชีวิตจำนวนไม่น้อย...การได้รู้จักแมงดาก็ดี โสเภณีก็ดีมากๆ ทำให้เราได้เข้าใจในความเป็นคนของเขา ที่จะมาพูดประโยคเก่าๆว่า ทุกคนไม่ได้เจตนากระทำความชั่ว ผมว่ามันเป็นเรื่องแก้ตัวด้วยซ้ำไป.....

แต่จริงๆ โชคชะตาของชีวิตที่มันกดดัน ที่มันถูกบังคับให้เคลื่อนไหวไปตามสภาพสังคมมันรุนแรงกว่านั้น แต่คนพวกนั้นไม่มีปาก หรือมีปากก็พูดไม่เป็น....”

ตัวอย่างผลงานของ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ หนาวผู้หญิง สนิมสร้อย ปักเป้ากับจุฬาฯ เสเพลบอยบันทึก ผู้มียี่เกในหัวใจ หลงกลิ่นกัญชา คึกฤทธิ์แสบสันต์ ถึงป่าคอนกรีต

บักหำน้อย...ซ้ายปลาร้า...ขวาเนย เถ้าอารมณ์ บางลำพูสแควร์ หัวใจมีตีน ความหิวที่รัก แอลกอฮอลีเดย์ มาเฟียก้นซอย ไฟอายเสเพลชาวไร่ เบื้องข้างพันเอกณรงค์ กิตติขจร ดลใจภูมริน แม่ม่ายบุษบง ปักกิ่ง...กรุงเทพฯ ยินโทนิค 28 ดีกรี นินทากรุงเทพฯ ฯลฯ

แฟนในเว็บไซต์ไปเจอหนังสือตำราอาหารสมัยเก่าชื่อว่า “อาหารเช้าคนดัง” คอลัมน์บทสัมภาษณ์คนดัง...ทานอะไร ที่ไหน อย่างไร เป็นอาหารเช้า

...“ขอถือวิสาสะไม่กรอกในแบบ (form) ผมไม่คุ้นเคยกับการเขียนอะไรบนบรรทัด จุดไข่ปลาอย่างนั้น และพยายามปฏิเสธตลอดเวลาถ้าไม่ผิดเงื่อนไข-กฎหมาย

ในบางกรณีเท่านั้น เช่น การจูงวัวไปจดทะเบียนรูปพรรณ หรือโดนผู้หญิงจูงไปจดทะเบียนสมรส ผมไม่สามารถขัดขืนแต่ก็ไม่วายรู้สึกเศร้าเหมือนเวลาเช้าของบางวัน...”

เหตุผลต่อมา การกรอกในแบบ รู้สึกเหมือนการเป็นจำเลย

ตัดบทไปถึงสุนทรีในการกิน...เขาพูดต่อมาสำเนียงเคลิบเคลิ้มเหมือนดูดบุหรี่สอดไส้กัญชาแล้วสองมวนว่า... “เวลาเช้าอยากกินอะไรนั้น แล้วแต่ว่าเขาตื่นนอนที่ไหน?”

ถ้าเขาตื่นนอนที่โรงแรมดยุคส์ ละแวกเซนท์.เจมส์ เพลศ ลอนดอน เขาอยากกิน พอร์ริดจ์ (ข้าวโอ๊ตต้ม) ราดเนยและนมตำรับไดแอนา

ในโรงแรมนูสาดัว...บาหลี เขาอยากกินข้าวผัดนาซิโกเรง แต่ในโรงแรม

รอสสิญา..มอสโคว์ เขาอยากกินปลาสเตอร์เจียน-เจลลี-มายองเนส์ แซลมอนรมควัน-มะนาวหรือไข่คาเวียร์ ราดผงนิวเคลียร์

ในโรงแรมริมคลองเวนิศเขาอยากกินบลัดดี แมรีย์ (ว็อดกา-น้ำมะเขือเทศ-เกลือผง-พริกไทยผง-วูสเทอร์ซ๊อศ-แทแบสโคซ็อศ-สองหยดมะนาว) ตำรับที่เคยปรุงถวาย อัลฟองโซ 8 และ วิลเฮล์มินารานี ของ Harry's bar

แล้วก็มาถึงคำถามข้อที่ 13 ทำนองว่า...แต่งตัวอย่างไรเวลากิน?

“พูดยากนะครับ! ผมว่ามันหมิ่นเหม่ต่ออนาจาร ผมมันไม่ใช่คนแบบ neat n' clean แต่ถ้าคุณมีเวลาว่างเดินไปหน้ากระจก และกระจกบอกว่า คุณเป็นผู้หญิงสวย ผมขอกระซิบว่า...คุณเองนั่นแหละ น่ากินกว่าอะไรทั้งนั้นในเมนู...”

ความโดดเด่นด้านเชิงชั้นภาษาทำให้ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ ยังเป็น 'รงค์ วงษ์สวรรค์ ที่ยากจะหานักเขียนใดมาเทียบเคียง.