น้ำพริกถ้วยเดียว

ที่มา ไทยรัฐ

ธรรมะใกล้มือลำดับที่ 2 ของหอจดหมายพุทธทาส มีตราประทับว่า ให้ผู้อื่นต่อไป แบ่งปันเป็นธรรมทาน ถูกตั้งชื่อเป็นปริศนาว่า น้ำพริกถ้วยเดียว...ครับ

ท่านอาจารย์บอกว่า ในระบอบประชาธิปไตย ถ้าพลเมืองทุกคนเห็นแก่ตัว ก็จะเลือกได้ผู้แทนที่เห็นแก่ตัว ไปประกอบกันเป็นรัฐสภา ก็ได้สภาที่เห็นแก่ตัว

สภาจัดตั้งรัฐบาล ก็ได้รัฐบาลที่เห็นแก่ตัว ทั้งประเทศก็อยู่ใต้อำนาจของความเห็นแก่ตัว

ประชาธิปไตยของผู้เห็นแก่ตัว เลวร้ายกว่าเผด็จการอย่างเลวร้าย เพราะเปิดโอกาสให้ใช้ความเห็นแก่ตัวไม่มีขอบเขต

ยิ่งฉลาดก็ยิ่งใช้ได้มากและลึกซึ้ง

ความไม่เห็นแก่ตัว เป็นความมุ่งหมายของทุกศาสนา ไม่ว่าจะเป็นศาสนาที่มีพระเจ้าหรือไม่มีพระเจ้า

พุทธศาสนา มีหลักสอนความไม่มีตัว (อนัตตา) เป็นใจความสำคัญ

ในสวนโมกข์ มีวันกรรมกรให้พระเณรได้อาบเหงื่อ เพื่อเกิดนิสัยบูชาเหงื่อเป็นพระเจ้าผู้ช่วยให้รอด พระเณรถูกสอนให้สันโดษ ตามคำขวัญประจำวัด

กินข้าวจานแมว อาบน้ำในคู นอนกุฏิเท่าเล้าหมู ฟังยุงร้องเพลง

ตัวสมภารใหญ่...คือท่านอาจารย์พุทธทาสเอง ผ่านมหาวิทยาลัยเด็กวัด เด็กวัดทุกคนต้องตื่นทำงานก่อนไก่ลงจากเล้า ใครไม่ตื่นเพื่อนจะเอาน้ำเทรด

ตื่นแล้วไปเดินปิ˜นโต เอาอาหารจากหมู่บ้าน กลับมาจัดที่ทาง และรับใช้ตลอดเวลาที่พระฉัน อาหารเหลือจากพระฉัน เลี้ยงแมวแล้ว จึงได้รับประทานกันเอง

เก็บกวาดเรียบร้อย เริ่มเรียนหนังสือรอบเช้า เสร็จจากพระฉันเพล ก็ต้องเรียนหนังสือรอบบ่าย เย็นลงไปขุดดินทำสวนครัว ปลูกมัน พริก มะเขือ แล้วเก็บเอาไปแจก...ตอบแทนชาวบ้าน

สัตว์ประจำวัดนอกจากแมว ยังมีไก่ สุนัข และหมูอีกตัวหนึ่ง ที่ต้องเลี้ยงดูอย่างดี หมูตัวนี้เป็นหมูพิเศษ ยามค่ำคืนทำหน้าที่ป้องกันคนขโมยไก่ ปกติหมู มักชอบขุดมัน แต่หมูตัวนี้ ไม่เคยขุดมันวัดกิน

หมูนิสัยมีแต่ให้ ไม่เห็นแก่ (กิน) ตัว...ตัวนี้ อาจารย์ท่านโปรดอย่างกะหมูเทวดา

งานวัดนอกจากนี้ ยังมีการกวาดโบสถ์ ศาลา ถากหญ้าไถดิน บางทีก็หัดซ้อมมวยเพื่อรักษาประเพณี เพราะมีการทะเลาะกับเด็กวัดอื่นอยู่เสมอๆ

ที่เคร่งครัดมากอีกอย่าง คือต้องไหว้คนแก่ ไม่ว่าจะเป็นคนดีหรือคนบ้า คนสูบกัญชาไม่น่าไหว้ ก็ต้องไหว้ การไหว้คนสูบกัญชา มันช่างเจ็บปวด แต่ก็เป็นผลดีในการฝึกลดความเห็นแก่ตัว

มหาวิทยาลัยวัดให้บทเรียนอย่างนี้ จึงผลิตเด็กที่มีจิตวิญญาณอันวิเศษ ไม่เห็นแก่ตัว แตกต่างจากมหาวิทยาลัยสมัยใหม่ บางโรงเรียนเด็กจะเห็นแก่ตัว และเป็นอันธพาลมากกว่า

เปรียบมหาวิทยาลัยวัดเหมือนน้ำพริกถ้วยเดียวของปู่ย่าตาทวด ที่ไม่เคยกินอาหารฝรั่งอาหารจีน ท่านเติบโตกันมาและอยู่ต่อไปจนตาย

น้ำพริกถ้วยเดียว ทำให้ไม่เห็นแก่ตัว รักผู้อื่น

มนุษย์สมัยนี้ ถือศีลเพียงข้อเดียว คือความไม่เห็นแก่ตัว ก็จะเป็นมนุษย์ที่มีศีลทั้งสิ้นโดยอัตโนมัติ ไม่มีปัญหาทางศีลธรรม ปัญหาการปกครอง ปัญหาเศรษฐกิจ และปัญหาการเมือง

ท่านพุทธทาส ทิ้งท้ายให้คิด...นี้เรียกว่า น้ำพริกถ้วยเดียว แก้ปัญหาได้หมด ทุกปัญหาในโลก.

กิเลน ประลองเชิง