ธรรมะของพระพุทธเจ้า ที่พวกเราก็ดูๆจะรู้จัก อนิจจัง ความไม่เที่ยง ทุกขัง ความเป็นทุกข์ และอนัตตา ความไม่มี ตัวตน เรียกรวมๆว่า สามัญลักษณะ ครับ
ท่านอาจารย์พุทธทาส ท่านนำมาสอนใหม่ พลิกแพลงให้น่าสนใจขึ้นว่า เป็นกฎตายตัวที่จะบังคับให้สังขารทั้งหลาย ไม่มีอะไรเป็นของหยุดคงที่ แม้แต่ขณะจิตเดียว
ข้อสังเกตง่ายๆ มันจะตั้งอยู่ขณะหนึ่ง แล้วมันก็จะเปลี่ยนไป เร็วมาก เร็วเหมือนกับฟ้าแลบ
เพราะเป็นความไม่เที่ยงทางจิต
จิตนี้ อาศัยวัตถุปรุงจากข้างนอก รูป เสียง กลิ่น รส เกิดเป็น ความรู้สึกนึกคิด เป็นจิตใหม่ๆออกมาเรื่อยๆ ไหลเร็วรุนแรง ยิ่งกว่า น้ำไหลในลำคลอง
ความรู้สึกว่า ตัวกู ของกู เป็นกระแสความไม่เที่ยง เป็นกระแสของความโง่ ที่ไหลไปเท่านั้น
จึงเห็นความเป็นอนัตตา ไม่มีความเป็นตัวตนที่แท้จริงของมันเอง
ท่านอาจารย์ย้ำว่า การมองเห็น อนัตตา ความไม่มีตัวตนได้ เพราะเห็น อนิจจัง ความไม่เที่ยง เห็น ทุกขัง ความทุกข์
สิ่งที่เรียกว่า อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา จะไปด้วยกันเสมอ พระ พุทธเจ้าจึงตรัสไว้ในฐานะที่มันตั้งอยู่ตลอดเวลา ไม่เกี่ยวกับการเกิดหรือการไม่เกิด
“ตถาคตจะเกิด หรือตถาคตจะไม่เกิด ธาตุนั้นมีอยู่แล้ว”
มองต่อไปข้างหน้า กฎนี้ จะไปจบลงที่ไหน เมื่อไหร่...คำตอบ คือ ไม่มีทางจะจบได้
ท่านอาจารย์ใช้คำว่า นี่คือความเป็นไกวัลย์ มองข้างหน้าก็ไม่จบ มองย้อนหลังก็ไม่จบ มองรอบด้านก็ไม่จบ ข้างบนก็ไม่จบ ข้างล่างก็ไม่จบ
ไม่มีที่จบ เป็นไกวัลย์ มีความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา เหมือนกันหมด
การเห็น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา นี่แหละ คือเห็นพระเจ้า ในความหมายหนึ่ง ก็จะเกิดความไม่ยึดมั่นถือมั่นในโลก ซึ่งง่ายซึ่งสะดวก ที่จะเข้าถึงนิพพาน
“นิพพานเป็นพระเจ้าในความหมายหนึ่ง” ท่านพุทธทาสว่า
พระเจ้ามีหลายความหมาย พระเจ้าอีกความหมายหนึ่ง ก็คือ เมื่อเราได้ไปอยู่กับพระเจ้าแล้ว
ไม่มีความทุกข์เลย
นี่คือส่วนเล็กๆ ของหนังสือธรรมะที่อาจารย์พุทธทาส เรียกว่า...ไกวัลยธรรม ซึ่งท่านบรรยายไว้ครั้งแรก ที่ลานหินโค้ง เมื่อ 7 เม.ย. พ.ศ.2516
29 ธ.ค. 2535 ท่านเรียกพระมาให้จด “อรรถาธิบาย” คำต่อคำ ทำได้ 2 วัน รวมเวลา 6 ชั่วโมง ก็หยุดไปเลย เพราะร่างกายไม่อำนวย
จากนั้นไม่นาน...ท่านก็ละสังขาร
พระผู้รู้จากสำนักสวนโมกข์บอกว่า ในจำนวนหนังสือชุดธรรมโฆษณ์ 72 เล่ม เล่ม ไกวัลยธรรม เป็นหนังสือที่ท่านอาจารย์รัก และให้ความสำคัญมากที่สุด
ท่านมุ่งหมาย ช่วยให้ลูกๆได้สนองพระคุณแม่ ท่านจึงเลือกมาพิมพ์แจกในงานศพโยมแม่
เมื่อใดที่วิปโยคโศกเศร้า อันเกิดจากความสูญเสียของรัก ปูชนียบุคคลอันเป็นที่รัก มีก็แต่ธรรมะที่จะช่วยเยียวยาจิตใจให้ทุเลา
ทำใจให้ได้ว่า...ความตายบอกความจริง ความพลัดพรากคือของแน่นอน ยึดมั่นเพียงใดก็แตกดับ หวงห่วงเพียงใดก็สิ้นสูญ คุณงามความดีเท่านั้น จีรังยั่งยืน.
"กิเลน ประลองเชิง"
คอลัมน์ ชักธงรบ
